las.docx

1.Definicje lasu

·         Prawna (Ustawa o lasach 1991)

Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt: o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawiony.

·         Formalno-prawna (FAO)

Lasem jest pokryty drzewami grunt nie mniejszy 0,5 ha, na którym drzewa zajmują przynajmniej 10 % tej powierzchni i są wyższe niż 5 m.

·         Ekologiczna (Morozow 1949)

Las jest zbiorowiskiem roślin drzewiastych, zmienionych zarówno w swej formie zewnętrznej jak i w budowie wewnętrznej pod wpływem ich wzajemnego oddziaływania na siebie oraz na zajmowaną glebę i na atmosferę.

·         Techniczna

Las jest ekosystemem, w którym drzewa o minimalnej wysokości 8 m pokrywają połowę powierzchni przynajmniej 10 a.

·         Las jest ekosystemem kształtowanym przez drzewa rosnące w zwarciu, modyfikujące warunki glebowe i klimat, tworzące biocenozę wraz z organizmami współzależnymi (oryg.)

Powierzchnia lasów w Polsce - 9 177 200 ha

Lesistość - 29,4%

2.Funkcje lasu wg artykułu 7 Ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach:

Trwale zrównoważoną gospodarkę leśną prowadzi się według planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu, z uwzględnieniem w szczególności następujących celów:

·         zachowania lasów i ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą;

·         ochrony lasów, zwłaszcza lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na:

a)      zachowanie różnorodności przyrodniczej,

b) zachowanie leśnych zasobów genetycznych,

c) walory krajobrazowe,

d) potrzeby nauki;

·         ochrony gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym

·         ochrony wód powierzchniowych i głębinowych, retencji zlewni, w szczególności na obszarach wododziałów i na obszarach zasilania zbiorników wód podziemnych

·         produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki, drewna oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu.

3.Leśnictwo

Dziedzina gospodarki narodowej skierowana ku trwałemu korzystaniu z naturalnych sił wytwórczych działających w lesie; obejmuje całokształt zadań związanych z zagospodarowaniem odnawialnych zasobów przyrody leśnej i ma na celu przede wszystkim zaspokajanie potrzeb różnych gałęzi gospodarki na drewno i jego pochodne

4.Leśnictwo proekologiczne

Strategia zagospodarowania lasu, przy której las jest pojmowany jako ekosystem (zasada holistyczna) i jest tak kształtowany poprzez wykorzystanie praw ekologicznych (zasada ekotechnologiczna), że jego społecznie ważne funkcje (produkcja surowca, funkcje ochronne, wypoczynek) są wypełnione trwale.

Strategia zarządzania lasami polegająca na harmonizowaniu funkcji lasu jako formacji podtrzymującej życie na Ziemi z pozostałymi funkcjami lasu

5.Funkcje ochronne

Produkcja tlenu i pochłanianie CO2 – rola lasów jest tu większa od roli oceanów;

Pochłanianie zanieczyszczeń atmosfery – pyły i gazy;

Retencja wodna – opóźnianie roztopów, pochłanianie wody przez ściółkę i glebę;

Ochrona gleb przed erozją eoliczną (wydmy) i wodną;

Ochrona przed lawinami;

Kształtowanie ekoklimatu leśnego: wpływ na temperaturę, wilgotność powietrza, występowanie przymrozków; Ochrona przyrody – środowisko dla stenotopowych (leśnych) gatunków roślin, grzybów i zwierząt;

6,Funkcje produkcyjne

Dostarczanie drewna – odnawialnego budulca, tworzywa, surowca i paliwa;

Dostarczanie innych produktów materialnych (runo, mięso, stroisz itp.) – tzw. użytkowanie uboczne;

7,Funkcje społeczne

Rekreacja; Rola kulturotwórcza; Ochrona zdrowia (fitoncydy); Turystyka kwalifikowana;

Nauka, dydaktyka i wychowanie.

8,Leśnictwo jako metoda regulacji rozmiaru użytkowania. Dominującą tu dyscypliną jest urządzanie lasu.

Leśnictwo jako metoda maksymalizacji dochodu z jednostki powierzchni. Takie rozumienie leśnictwa jest już raczej historyczne. Dominowała tu statyka leśna. W związku z tym, że stopa zwrotu kapitału w produkcji leśnej jest na ogół niższa niż stopy procentowe lokat bankowych, inwestowanie kapitału w leśnictwie nie ma większego sensu. Leśnictwo jest więc wypierane na tereny trudne, które nie mogą być zagospodarowane w inny sposób, lub jest utrzymywane ze względów pozaekonomicznych.

Leśnictwo jako technologia produkcji drewna w lesie. Wiodącą tu dyscypliną jest właśnie hodowla lasu, a w skrajnych przypadkach – uprawa drzew

Leśnictwo jako metoda regulacji funkcji lasu – leśnictwo wielofunkcyjne. Powstało w wyniku presji społecznej na inne funkcje lasu niż funkcja surowcowa, lecz ta funkcja jest nadal obecna. Z definicji jest to przedmiot zainteresowania hodowli lasu.

Leśnictwo jako forma ochrony przyrody. Las pełni w nim rolę infrastrukturalną, bo w nim chronione są zasoby genowe (na poziomie gatunkowym i populacyjnym), w lesie odbywają się procesy sukcesji ekologicznej, ma miejsce wiązanie dwutlenku węgla itd. Dostosowanie lasu do tej funkcji to również zadanie hodowli lasu, lecz leśnik jest tu raczej konserwatorem przyrody i strażnikiem.

Leśnictwo „ratunkowe”, którego zadaniem jest zazielenianie terenów zdewastowanych i dążenie do przywrócenia na nich lasów zdolnych do pełnienia określonych funkcji. Tu również dominuje hodowla lasu.

9.Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych

Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych (17) – nadzór i doradztwo

Nadleśnictwa (430) – podstawowe jednostki, samodzielne zakłady prowadzące gospodarkę leśną na podstawie planu urządzenia lasu.

Zakłady krajowe:

Centrum Informacyjne Lasów Państwowych – wydaje czasopisma i literaturę, prowadzi stronę internetową LP, zajmuje się promocją i organizacją imprez.

Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych – koordynuje projekty środowiskowe Lasów Państwowych, wdraża programy dla Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”, analizuje możliwości pozyskania środków pomocowych dla sektora leśno-drzewnego.

Leśny Bank Genów Kostrzyca – gromadzi i przechowuje zasoby genowe drzew i krzewów, prowadzi badania ochrony zasobów, produkuje biopreparat mikoryzowy.

Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie – prowadzi Muzeum Leśnictwa, sprawuje mecenat nad twórczością artystyczną leśników, zajmuje się edukacją.

Ośrodek Techniki Leśnej w Jarocinie – produkuje maszyny leśne.

Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu – wdraża w lasach nowe technologie, prowadzi szkolenia i kursy, produkuje filmy, zajmuje się poligrafią.

Zakład Informatyki Lasów Państwowych – tworzy oprogramowanie i bazy danych.

Urządzanie lasu – nauka zajmująca się organizacją przebiegu produkcji w gospodarstwie leśnym oraz opracowaniem takich jej form, które zapewniają stały wzrost produktywności i użyteczności społecznej lasów.

Podstawowe zadania:

Podział powierzchniowy

Inwentaryzacja stanu lasu i jego ocena (taksacja)

Regulacja rozmiaru, czasu i miejsca użytkowania

Ochrona lasu jest dziedziną nauki wykorzystującą praktyczną wiedzę leśną o sposobach, środkach i czynnościach mających na celu zapewnienie lasom bezpieczeństwa i stworzenia warunków do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Zadaniem ochrony lasu, poza dokładnym poznaniem czynników chorobotwórczych, jest badanie przyczyn powstawania chorób lasu, opracowywanie sposobów likwidacji potencjalnych źródeł chorób lasu, prowadzenie profilaktyki i terapii leśnej.

Ochrona przed szkodami abiotycznymi – pożary, upały, mróz, susza, wiatr, okiść, depozycja zanieczyszczeń;

Ochrona przed chorobami – patogeny grzybowe, bakteryjne i inne mikrobiologiczne;

Ochrona przed szkodnikami – organizmami zwierzęcymi, głównie owadami i zwierzętami łownymi;

Ochrona przed szkodnictwem – kradzieże, wandalizm.

Użytkowanie lasu jest działem gospodarki leśnej zajmującym się planowaniem i racjonalnym pobieraniem użytków leśnych w postaci:

drewna w granicach nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu,

produktów ubocznego użytkowania lasu w sposób zapewniający możliwość ich biologicznego odtwarzania, a także ochronę przyrody.

10.Hodowla lasu

Jest to nauka o powstawaniu lasu i jego przekształcaniu, czyli o dostosowywaniu go do funkcji, wspierająca się na biologii drzew i ekologii leśnej. Hodowla lasu jest dyscypliną nauk leśnych

Jest ona też działem gospodarstwa leśnego.

11.Pojęcie drzewostanu

Jest to jednorodny pod względem przyrodniczym i gospodarczym płat lasu, odróżniający się od sąsiednich płatów lasu istotnymi cechami taksacyjnymi, mającymi wpływ na ich traktowanie gospodarcze i zabiegi hodowlano-leśne:

Wiek (różnica jednej klasy wieku)

Faza rozwojowa

Skład gatunkowy (różnica 10% udziału gatunku)

Siedlisko (inny typ siedliskowy lasu)

Zadrzewienie (różnica 10%)

Zwarcie

18.Leśny materiał podstawowy

Źródło nasion – drzewa (lub krzewy) rosnące na określonym obszarze, z których zbierane są nasiona

Drzewostan – zespół drzew o zbliżonych cechach morfologicznych, rosnących w bezpośrednim sąsiedztwie i wzajemnie na siebie oddziałujących

Plantacja nasienna – grupa wyselekcjonowanych klonów lub rodów, zagospodarowana lub izolowana w sposób zapobiegający zapyleniu ze źródeł zewnętrznych, prowadzona w celu uzyskania obfitych zbiorów łatwo pozyskiwanych nasion

Drzewo mateczne – drzewo wykorzystywane do pozyskiwania leśnego materiału rozmnożeniowego poprzez kontrolowane bądź niekontrolowane zapylanie określonego drzewa, wykorzystywanego jako osobnik żeński, pyłkiem jednego lub wielu drzew

Klon – grupa osobników o jednakowym składzie genetycznym pozyskanych z jednego osobnika w drodze rozmnażania bezpłciowego

Mieszanka klonów – grupa różnych, zidentyfikowanych klonów, zmieszanych w określonych proporcjach.

19. Leśny materiał rozmnożeniowy: Kategoria I – ze zidentyfikowanego źródła

1.Źródło nasion

2.Drzewostany (gospodarcze drzewostany nasienne) Kategoria II – wyselekcjonowany

1.Drzewostany (wyłączone drzewostany nasienne) Kategoria III – kwalifikowany

1.Drzewa mateczne

2.Plantacje nasienne (rodowe i klonowe)

3.Klony

4.Mieszanki klonów Kategoria IV – przetestowany

1.Drzewostany (wyłączone drzewostany nasienne)

2.Drzewa mateczne

3.Plantacje nasienne (rodowe i klonowe)

4.Klony

5.Mieszanki klonów

20.Zrębowy sposób zagospodarowania lasu

Rębnia zupełna

Rębnia częściowa

Przerębowo-zrębowy sposób zagospodarowania lasu

Rębnia gniazdowa

Rębnia stopniowa

Przerębowy sposób zagospodarowania lasu

Rębnia jednostkowo-przerębowa

Rębnia grupowo-przerębowa

21. Sosna zwyczajna

Pinus sylvestris L.

Gatunek niżowy. W górach do wysokości 600 m n.p.m. (Sudety) lub 700 m n.p.m. (Karpaty).

Gatunek pionierski, a zatem światłożądny, odporny na mrozy i przymrozki, szybko rosnący. Kserofit. Mezotrof (oligotrof). Odporność na pożary.

Dojrzałość w wieku 40 lat.

Dobry urodzaj nasion w odstępach 3 – 4 lat.

Kwitnienie w maju.

Wysiew nasion w kwietniu (w roku n+2).

Ogromna elastyczność w zajmowaniu różnych siedlisk.

Optimum glebowe: gleby rdzawe brunatne i gleby glejowo-bielicowe. Są to siedliska leśne typów: LMśw, Lśw, LMw, BMw.

Drzewostany sosnowe dominują na siedliskach typów:

Bory - Bs, Bśw, Bw, Bb

Bory mieszane – BMśw, BMw, BMb,

Lasy mieszane - LMśw

Zespoły roślinne z sosną

Bory

Kontynentalny bór sosnowy świeży - Peucedano-Pinetum

Subatlantycki bór sosnowy świeży - Leucobryo-Pinetum

Śródlądowy bór sosnowy suchy - Cladonio-Pinetum

Bór sosnowy wilgotny - Molinio caeruleae-Pinetum

Nadmorski bór sosnowy - Empetro nigri-Pinetum

Bór sosnowy bagienny - Vaccinio uliginosi-Pinetum

Bagienny bór trzcinnikowy - Calamgrostio villosae-Pinetum

Bory mieszane

Kontynentalny bór mieszany - Querco roboris-Pinetum

Subborealny bór mieszany - Serratulo-Pinetum

Torfowisko wysokie z sosną - Ledo-Pinetum sylvestris

22.Quercus robur L.

Drzewo do 40 m wysokości. Długowieczne (do 300-400 lat).

Gatunek niżowy. W górach do wysokości 600 m n.p.m. (Sudety) lub 700 m n.p.m. (Karpaty).

Gatunek postpionierski. Światłożądny, nieodporny na przymrozki. Niezbyt szybko rosnący. Wiek rębności 120 – 180 lat. Mezotroficzny lub megatroficzny.

Dojrzałość w wieku 60 lat.

Dobry urodzaj nasion w odstępach 3 – 8 lat.

Kwitnienie od schyłku kwietnia, rozciągnięte w czasie.

Wysiew nasion we wrześniu, w roku kwitnienia.

Masa 1000 szt. żołędzi 1,5 – 7 kg...