BUDOWA UCHA
Ucho ludzkie dzieli się na trzy części: ucho zewnętrzne, ucho środkowe i ucho wewnętrzne.
Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej, która kieruje fale dźwiękowe w głąb ucha, oraz z przewodu słuchowego. Przewód słuchowy to kanał o objętości ok. 2 cm sześciennych, dochodzący do błony bębenkowej i kierujący na nią fale dźwiękowe.
Ucho środkowe składa się z jamy bębenkowej, kosteczek słuchowych i trąbki Eustachiusza. Jama bębenkowa to przestrzeń powietrzna, ograniczona od strony zewnętrznej błoną bębenkową, a od strony wewnętrznej ścianą kostną ucha wewnętrznego. Jest wypełniona powietrzem. Łączy się z gardłem trąbką Eustachiusza. Kosteczki słuchowe znajdują się w jamie bębenkowej, są zrośnięte z błoną bębenkową. Wzmacniają i przenoszą drgania błony bębenkowej na ucho wewnętrzne. Są 3 kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko – najmniejsza kość w organizmie człowieka, ma jedynie 3mm. Trąbka słuchowa (Eustachiusza) łączy jamę bębenkową z jamą gardła. Połączenie to umożliwia utrzymanie jednakowego ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej.
Ucho wewnętrzne (błędnik) to skomplikowana, trzyczęśc iowa komora kostna, zawierająca błoniaste elementy wypełnione śródchłonką (endolimfą).
Ucho wewnętrzne składa się z przedsionka, kanałów półkolistych i ślimaka. Przedsionek przylega do ucha środkowego, zawiera woreczek i łagiewkę. Kanały półkoliste odchodzą od przedsionka, zawierają przewody półkoliste. Człowiek ma 3 kanały półkoliste. Ślimak to spiralny kanał zwinięty jak muszla ślimaka. Środkiem tego kanału biegnie blaszka podstawna. We wnętrzu ślimaka znajduje się narząd ślimakowy – najważniejsza część ucha. Stanowi on miejsce odbierania dźwięków dzięki komórkom zmysłowym, które się w nim znajdują.
Narząd równowagi – umożliwia czucie położenia i ruchów ciała w przestrzeni. Mieści się w błędniku błoniastym, w uchu wewnętrznym. Tworzą go 3 kanały półkoliste wypełnione endolimfą, w których wnętrzu znajdują się komórki zmysłowe wrażliwe na ruch płynów, oraz zbudowane z węglanu wapnia kamyki słuchowe. Przy odchyleniu głowy kamyki te pobudzają różne grupy komórek czuciowych.
Droga fali dźwiękowej: Fale dźwiękowe zbierana przez małżowinę uszną przechodzą przez przewód słuchowy zewnętrzny i wprawiają w drgania błonę bębenkową. Błona bębenkowa przekazuje drgania na kosteczki słuchowe. Ostatnia kosteczka – strzemiączko przekazuje drgania membranie, która powoduje przemieszczenie limfy wypełniającej błędnik. W komórkach receptorowych narządu ślimakowego fale dźwiękowe zostają przekształcone w impuls elektryczny, który jest przekazywane nerwem słuchowym do ośrodków słuchu w korze mózgowej. Tam powstaje wrażenie słuchowe odebranego dźwięku.
Natężenie dźwięku mierzone w decybelach:
· Normalna rozmowa – 60 dB
· Duży ruch wielkomiejski – 80 dB
· Młot pneumatyczny – 100 dB
· Głośna muzyka dyskotekowa – 110 dB
· Startujący odrzutowiec – 130 dB
· Granica bólu – 140 dB
Ucho zbudowane jest z:
· ucha zewnętrznego;
· ucha środkowego;
· ucha wewnętrznego;
Ucho zewnętrzne- zbudowane jest z małżowiny usznej, przewodu słuchowego kończącego się błoną bębenkową, która odgranicza ucho zewnętrzne od ucha środkowego.
Małżowina uszna utworzona jest z chrząstki sprężystej, którą pokrywa cienka warstwa skóry. Przewód słuchowy zewnętrzny wyściełany jest skórą, w początkowym odcinku skóra posiada krótkie, grube włosy oraz gruczoły łojowe. Ściana przewodu usztywniona jest w początkowym odcinku chrząstką sprężystą, która w przechodzi w kość (w dalszym odcinku).
Ucho środkowe- umiejscowione jest w kości skroniowej w jego skład wchodzą:
· jama bębenkowa;
· trąbka słuchowa;
· jamy powietrzne;
Ucho środkowe utworzone jest z systemu jam powietrznych: jamy bębenkowej (spłaszczona przestrzeń wypełniona powietrzem), w której znajdują się trzy kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko, strzemiączko), jamy sutkowej wyposażonej w komórki powietrzne wyrostka sutkowego oraz trąbki słuchowej (Eustachiusza).Trąbka słuchowa łączy jamę bębenkową z gardłem i pozwala na wyrównanie ciśnienia między uchem środkowym, a środowiskiem zewnętrznym. Działanie kosteczek dźwiękowych oparte jest na zasadzie dźwigni w przenoszeniu dźwięku ze środowiska gazowego (ucho zewnętrzne i środkowe) do środowiska płynnego, które panuje w uchu wewnętrznym.
Prawidłową ruchomość kosteczek gwarantują: napinacz błony bębenkowej, a także mięsień strzemiączkowy; dbają one o zachowanie funkcji akomodacyjnej przenoszenia dźwięku. Dzięki trąbce słuchowej łączącej jamę bębenkową z gardłem dochodzi do wyrównania ciśnienia w jamie bębenkowej.
Ucho wewnętrzne- w jego skład wchodzi błędnik oraz nerw statyczno- słuchowy. W błędniku wyróżniono: błędnik kostny i błędnik błoniasty. Błędnik błoniasty znajduje się wewnątrz błędnika kostnego. Między tymi dwoma błędnikami znajduje się przestrzeń, którą wypełnia perylimfa; wnętrze błędnika błoniastego wypełnione jest endolimfą.
Błędnik zbudowany jest ze ślimaka we wnętrzu, którego znajduje się aparat słuchu, przedsionek, a także kanały półkoliste ( w liczbie 3), które wyposażone są w aparat zmysłu równowagi.
Nerw statyczno- słuchowy jest VIII nerwem czaszkowym w skład, którego wchodzi droga słuchowa i przedsionkowa. Droga słuchowa jest drogą przewodzenia bodźca słuchowego w układzie nerwowym, docierającą do kory płata skroniowego natomiast droga przedsionkowa biegnie do móżdżku.
Funkcje ucha:Ucho służy do odbierania wrażeń słuchowy, jak również odpowiada za utrzymanie równowagi. Ucho ludzkie odbiera dźwięki z zakresu częstotliwości: od 16 Hz do 16 kHz ( drgań na sekundę), o natężeniu od 0 do 120 dB. Ucho zewnętrzne i środkowe odpowiedzialne są za przewodzenie dźwięku natomiast ucho wewnętrzne odbiera dźwięki. Dalej dźwięk biegnie przez nerw słuchowy oraz drogę słuchową, aż do ośrodka słuchu który znajduje się w korze mózgowej w płacie skroniowym.
Niedosłuch możemy podzielić na:
· przewodzeniowy dotyczy uszkodzeń ucha zewnętrznego i środkowego;
· odbiorczy, który można podzielić na:
· niedosłuch ślimakowy, wynika z uszkodzenia komórek zmysłowych ślimaka;
· niedosłuch nerwowy, powodowany uszkodzeniami włókien nerwowych nerwu VIII;
· niedosłuch centralny, może wystąpić na skutek uszkodzeń drogi słuchowej mózgu;
Niedosłuch ślimakowy i nerwowy może dotyczyć jedynie jednego ucha, w odróżnieniu od niedosłuchu centralnego, który zawsze dotyka oboje uszu wynika to z krzyżowania się włókien nerwowych na drodze słuchowej.Narząd przedsionkowy zlokalizowany w uchu wewnętrznym i tworzy narząd równowagi, jest odpowiedzialny za pionizację postawy ciała, a także za orientację przestrzenną. Prawidłowe działanie tego narządu związane jest z współdziałaniem obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego.
Badanie słuchu:Fizykalne badanie ucha przeprowadza się przy pomocy tzw. wziernika usznego, poprzez jego wprowadzenie do przewodu słuchowego. Podczas tego typu badania kontroluje się przewód słuchowy zewnętrzny, a także błonę bębenkową (pośrednio ucho środkowe). Badanie to określane jest jako wziernikowanie ucha albo otoskopia. Badanie takie można również przeprowadzić przy pomocy tzw. wziernika Saiegle'a, dzięki któremu można zobaczyć błonę bębenkową w powiększeniu, a także zbadać jej ruchomość poprzez zwiększanie ciśnienia powietrza w przewodzie (przy wzierniku umieszczony jest balon).Badanie fizykalne można również przeprowadzić przy pomocy mikroskopu usznego, stosowanego również w mikrochirurgii ucha.
Oceniając działanie ucha środkowego, należy również skontrolować drożność trąbki słuchowej, badanie to przeprowadza się przy użyciu próby Valsalvy (pacjent wydmuchuje powietrze z płuc do nosa, usta pacjenta są zamknięte, a skrzydełka nosa uciśnięte). Można również zastosować próbę Politzera, badanie to wykonuje lekarz, tłoczy on powietrze do jam: nosowej i nosowo-gardłowej stosując balon z nasadką. Próbie tej towarzyszy szmer powietrza, który badany jest tzw. nasłuchiwaczem (wąż gumowy, którego zakończenia umieszczamy w przewodzie słuchowym badanego, a także lekarza.
Badanie audiologiczne:Zadaniem tego badania jest potwierdzenie zdolności słyszenia badanego w czasie podawania mu poszczególnych dźwięków przez badającego (ocena subiektywna). Badanie obiektywne związane jest z rejestrowaniem potencjałów elektrycznych w części układu nerwowego odpowiedzialnego za słyszenie (pień i kora mózgu) wywołanych bodźcem akustycznym.
Badanie audiometryczne związane jest z oceną jakościową i ilościową słuchu.Proste badanie- mówimy do pacjenta używając mowy potocznej, szeptem (badanie subiektywne). Wykorzystuje się tutaj przewodnictwo kostne obuuszne (próba Webera), przewodnictwo jednouszne (próba Szhwabacha), a także przewodnictwo powietrzne (próba Rinne'a).Badanie obiektywne nazwane zostało tympanometrią- metodą tą badamy ucho środkowe, a także część ucha wewnętrznego. Badanie to służy do oceny potencjałów słuchowych wywołanych, otrzymanych z pnia lub kory mózgu.
Badanie narządu równowagi:Polega ono na skontrolowaniu i ocenieniu prób: Rombera, chodu, mijania, wskazywania. W czasie tego badania ocenia się oczopląs samoistny, spoczynkowy, położeniowy i optokinetyczny. Wykonując badanie czynnościowe drażnimy przedsionek bodźcem kinetycznym albo kalorycznym.
Funkcje ucha:- małżowina uszna - Skupia fale dźwiękowe i umożliwia zlokalizowanie źródła dźwięku- kanał słuchowy - zawiera liczne gruczoły łojowe i woskowe. Fala dźwiękowa przechodzi przez przewód słuchowy i wprawia w drgania błonę bębenkową- błona bębenkowa- cienka i elastyczna błona łącznotkankowa. Przekazuje drgania na kosteczki słuchowe- kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko, strzemiączko. Kosteczki przekazują drgania(wzmocnione około 20-krotnie) z błony bębenkowej na okienka przedsionka- przewody (kanały) półkoliste - 3 przewody wypełnione endolimfą. Ruch endolimfy (spowodowany ruchem głowy) podrażnia komórki zmysłowe, co umożliwia m.in. odbieranie wrażeń o ruchach obrotowych czy przyśpieszonych,(dlatego gdy np. schodzimy z karuzeli kręci się nam w głowach)- woreczek i łagiewka (przedsionek)- w woreczku i łagiewce znajdują się plamki urzęsionych nabłonków pokrytych galaretowatą błoną z otolitami (kamykami błędnikowymi), których przemieszczanie się umożliwia odczuwanie przyśpieszeń liniowych- trąbka słuchowa(Eustachiusza)- jej zadaniem jest wyrównywanie ciśnień po obu stronach błony bębenkowej- ślimak - skręcony potrójnie kanał wypełniony endolimfą, zawierający narząd spiralny (Cortiego) z receptorami słuchu - nerw przedsionkowo-ślimakowy - przewodzi impulsy nerwowe z komórek zmysłowych do kory mózgowej
marrubi