6. Deficyt budżetowy***
a. Deficyt sektora FP w UOFP
Art. 7.
1. Dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych.
2. Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy jednostkami tego sektora.
b. deficyt FP w NUOFP
Art. 113.
1. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu państwa lub deficyt budżetu państwa, z zastrzeżeniem art. 118 ust. 2.
c. Deficyt budżetu środków europejskich
Art. 118.
1. Różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu środków europejskich stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu środków europejskich albo deficyt budżetu środków europejskich.
2. Deficyt budżetu środków europejskich albo nadwyżka budżetu środków europejskich nie są wliczane do, odpowiednio, deficytu albo nadwyżki budżetu państwa.
3. Deficyt budżetu środków europejskich jest finansowany w ramach potrzeb pożyczkowych budżetu państwa.
4. Nadwyżka budżetu środków europejskich jest źródłem spłaty zobowiązań budżetu państwa zaciągniętych na pokrycie deficytu budżetu środków europejskich.
d. Równowaga budżetowa w teorii
***Teoria klasycznej równowagi***
· •Teoria systematyczne deficytu (J.M.Keynes)
· •Teoria budżetów cyklicznych
· •Teoria impasu
***Tezy Keynesa***
1.Stan pełnego zatrudnienia nie jest naturalnym stanem równowagi gospodarczej.
2.Istnieje niska elastyczność cen i płac w dół.
3.Szybkość krążenia pieniądza nie jest stała. Motywy utrzymywania sald pieniężnych są zróżnicowane.
4.Podaż pieniądza nie jest niezależna, lecz determinowana popytem na pieniądz.
5.Istnieje pełna substytucyjność pomiędzy pieniądzem a aktywami finansowymi pomiędzy (weksle skarbowe i inne krótkoterminowe papiery wartościowe)
6.Istnieje niska substytucyjność pomiędzy pieniądzem a realnymi aktywami fizycznymi i kapitałowymi (akcje).
7.Odłożony dochód (majątek) może być utrzymywany tylko w pieniądzu albo obligacjach.
***Rodzaje sald***
· Saldo pierwotne – nie bierze pod uwagę po stronie dochodów wpływów z pożyczek oraz środków pochodzących z poprzednich okresów (np. nadwyżki z lat poprzednich).Do wydatków budżetu nie zalicza się wydatków na obsługę długu publicznego.
· Saldo bieżące – to różnica pomiędzy dochodami budżetowymi pomniejszonymi o dochody uzyskane ze sprzedaży majątku publicznego oraz o pożyczki zaciągane na cele inwestycyjne oraz inne dochody majątkowea wydatkami bieżącymi budżetu.
· Saldo majątkowe - różnica pomiędzy dochodami majątkowymi a wydatkami majątkowymi.
· Saldo ogólne – uwzględnia całość obciążeń państwa wynikających z rozliczeń z zagranicą (kredyty, pożyczki, pomoc bezzwrotna).
· Saldo krajowe- uzyskujemy poprzez skorygowanie salda ogólnego o budżetowe rozliczenia zagraniczne, tj. nie są one uwzględniane.
· Saldo realne i nominalne- Saldo realne uwzględnia zjawisko inflacji poprzez odniesienie salda nominalnego do różnych wielkości makroekonomicznych np. PKB w cenach bieżących.
· Saldo kasowe - różnica pomiędzy uzyskanymi faktycznie dochodami a zrealizowanymi wydatkami.
· Saldo memoriałowe – uwzględnia oprócz dochodów zrealizowanych także należne,po stronie wydatków – wydatki dokonane jak i niewykonane zobowiązania.Saldo bardziej poprawne metodologicznie.
***Rodzaje deficytów budżetowych***
· Deficyt rzeczywisty – to faktyczna różnica pomiędzy wydatkami i dochodami budżetu w danym okresie (roku budżetowym). Deficyt obliczony na podst. ustawy o finansach publicznych jest tego rodzaju deficytem.
· Deficyt strukturalny – to wielkość hipotetyczna wynikająca z symulacji pełnego wykorzystania sił wytwórczych gospodarki i obliczenia przy takich założeniach, różnicy pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu państwa.
· Deficyt cykliczny – oblicza się mierząc wpływ cyklu koniunkturalnego na zmiany w dochodach i wydatkach w warunkach niepełnego wykorzystania sił wytwórczych. Deficyt cykliczny jest w zasadzie różnicą pomiędzy deficytem rzeczywistym a strukturalnym.
***Źródła finansowania potrzeb pożyczkowych i deficytu budżetowego***
a. Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w UOEP
Rozdział 2
Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
Art. 76. Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do sfinansowania:
1) deficytu:
a) budżetu państwa,
b) budżetu środków europejskich;
2) rozchodów budżetu państwa.
Art. 77. Minister Finansów w celu sfinansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz w związku z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa jest upoważniony do:
1) zaciągania zobowiązań finansowych w imieniu Skarbu Państwa, w szczególności w drodze emisji papierów wartościowych oraz zaciągania pożyczek i kredytów na rynku krajowym i zagranicznym;
2) spłaty zaciągniętych zobowiązań, o których mowa w pkt 1;
3) przeprowadzania innych operacji finansowych związanych z zarządzaniem długiem, w tym operacji związanych z finansowymi instrumentami pochodnymi;
4) zarządzania nadwyżkami budżetu środków europejskich.
b. Źródła finansowanie deficytu budżetowego w UOEP
Art. 113. (…)
2. Deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu państwa mogą być sfinansowane przychodami pochodzącymi z:
1) sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym;
2) kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;
5) kwot pochodzących ze spłat udzielonych kredytów i pożyczek;
6) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych;
7) nadwyżki budżetu środków europejskich, z zastrzeżeniem art. 118 ust. 4;
8) innych operacji finansowych.
7. Dług publiczny
***Dług publiczny - definicja ogólna literaturowa***
· Dług publiczny w szerokim znaczeniu- to ogół zobowiązań państwa i innych związków publicznoprawnych wynikający z zaciągniętych pożyczek publicznych oraz z tytułu innych zobowiązań.
***Regulacje prawne dotyczące długu publicznego w Polsce i UE ***
***Podstawowe różnice dotyczące długu publicznego – definicja polska (obowiązująca i zapisana w projekcie nowej ustawy) a unijna***
***Państwowy dług publiczny -UOFP***
Art. 72. (źródła długu)
1. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:
1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;
2) zaciągniętych kredytów i pożyczek;
3) przyjętych depozytów;
4) wymagalnych zobowiązań:
a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych,
b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem.
· Państwowy dług publiczny = dług sektora finansów publicznych
***Wartość państwowego długu publicznego w uofp***
Art. 73.1. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora.
***Rola ministra finansów UOFP***
Art. 74.1. Minister Finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w zakresie przestrzegania zasady stanowiącej, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60 % wartości rocznego produktu krajowego brutto. (obecnie-Mateusz szczurek od 2013 r., wcześniej był Jacek Rostowski)
Art. 75. 1. Minister Finansów opracowuje czteroletnią strategię zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz oddziaływania na państwowy dług publiczny, uwzględniając w szczególności:
1) uwarunkowania zarządzania długiem związane ze stabilnością makroekonomiczną gospodarki;
2) analizę poziomu państwowego długu publicznego;
3) prognozy poziomu państwowego długu publicznego i długu Skarbu Państwa;
4) prognozy kosztów obsługi długu Skarbu Państwa;
5) kształtowanie struktury zadłużenia;
6) prognozy i analizę niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa.
***Związki długu publicznego z deficytem***
Długu publicznego nie należy utożsamiać z deficytem budżetowym jednakże między tymi zjawiskami zachodzą liczne związki.
I. Pożyczki publiczne, które są zaciągane celem sfinansowania deficytu budżetowego
powodują powstawanie i narastanie długu publicznego.
II. Wysoki dług publiczny podnosi koszty jego obsługi, ponieważ rośnie koszt
kolejnych pożyczek potrzebnych do jego refinansowania.
III. Koszty obsługi długu publicznego w postaci odsetek stanowią wydatki
budżetowe; im są one wyższe, tym w sytuacji nierównowagi budżetowej powstaje
wyższy deficyt budżetowy.
IV. Dług publiczny przekraczający normy konstytucyjne (60% PKB) powoduje
konieczność uchwalenia budżetu państwa bez deficytu, co oznacza konieczność
drastycznych cięć wydatków, bądź znaczące podniesienie dochodów budżetowych.
***Klasyfikacja długu publicznego i pożyczek publicznych***
Wyróżnia się dwa rodzaje długu publicznego:
· państwowy dług publiczny (dług sektorafinansów publicznych),
· dług Skarbu Państwa.
***Inne kryteria podziału długu publicznego***
· krajowy i zagraniczny (kryterium terytorialne),
· długo i krótkoterminowy (kryterium temporalne),
· brutto i netto (kryterium rachunkowe),
· nominalny i realny (kryterium ekonomiczne)
***Rodzaje pożyczek publicznych***
· krajowe i zagraniczne,
· długo i krótkoterminowe,
· zwrotne i bezzwrotne,
· dobrowolne i przymusowe,
· odpłatne i nieodpłatne.
***Emisja- kilka lat wstecz***
· Ogromne inwestycje Planu 6-letniego spowodowały gwałtowny wzrost presji inflacyjnej.
· Jedną z metod zdobycia środków finansowych stała się wymiana pieniędzy z 28 X 1950 r. Do obiegu wprowadzono nowego złotego, opartego teoretycznie na parytecie równym 0,222168 g złota w relacji 1:1 do rubla i 1:4 do dolara USA.
· Stare złotówki podlegać miały wymianie na nowe po kursie 3:100 w przypadku cen i płac oraz nakładów bankowych i oszczędnościowych poniżej 100 tys. zł dawnych, w stosunku zaś 1:100 dla gotówki.
· Wszyscy posiadacze gotówki stracili z dnia na dzień 2/3 jej wartości. Podobne straty ponieśli też posiadacze oszczędności powyżej określonego limitu oraz właściciele obligacji państwowej Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju z 1945 r.
· Państwo nie respektowało nawet własnych zobowiązań pożyczkowych.
· Ogółem odebrano po prostu obywatelom według nowego przeliczenia 3 mld zł.
· Jako cel wymiany podano pozbawienie sfer „kapitalistycznych” i „spekulantów” środków finansowych.
· W praktyce jednak ciężar wymiany spadł na wszystkich użytkowników banknotów złotowych, gdyż spekulanci i tak przechowywali wolne środki w złocie i dewizach obcych.
· Napięcia finansowe skłoniły władze do podjęcia dalszych środków drenażowych.
· W czerwcu 1951 r. premier Cyrankiewicz ogłosił zasady nowej pożyczki wewnętrznej. Narodowa Pożyczka Rozwoju Sił Polski miała charakter przymusowy.
***Formy pożyczek publicznych***
· obligacje skarbowe i komunalne,
· bony skarbowe,
· skarbowe papiery oszczędnościowe (tzw. obligacje oszczędnościowe)
· weksle skarbowe,
· pożyczki pieniężne,
· pożyczki towarowe.
***Skarbowe papiery wartościowe***
Rozdział 5 Zasady i tryb emisji skarbowych papierów wartościowych
Art. 95.
1. Skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.
2. Skarbowe papiery wartościowe mogą być emitowane lub wystawiane w granicach limitów określonych w ustawie budżetowej.
3. Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia pieniężne mogą być emitowane lub wystawiane wyłącznie przez Ministra Finansów.
4. Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia niepieniężne emituje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów.
5. Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia pieniężne uprawniające do określonych świadczeń niepieniężnych w zamian za te skarbowe papiery wartościowe emituje Minister Finansów w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.
6. Skarb Państwa odpowiada całym majątkiem za zobowiązania wynikające z wyemitowanych lub wystawionych skarbowych papierów wartościowych.
***stopa % a cena (wartość) obligacji***
Obligacja 2 - letnia o nominale 100 zł, odsetki płatne z dołu raz w roku
Stopa procentowa 6%; stopa kuponowa 10%
cena przyszłego zwrotu kapitału na „dziś” (PV)
100 zł x (1 + 0,06)-2 = 100 zł x 0,88999644 = 89 zł
cena odsetek, które będą wypłacone w przyszłości, na dziś (PV)
10 zł x (1 + 0,06)-1 = 10 zł x 0,9433962264 = 9,4 zł
10 zł x (1 + 0,06)-2 = 10 zł x 0,88999644 = 8,9 zł
RAZEM 89 zł (kapitał) + 18,3 (odsetki) = 107,3 CENA OBLIGACJI
Stopa procentowa 3%; stopa kuponowa 8%
100 zł x (1 + 0,03)-2 = 100 zł x 0,9425959091 = 94 zł
8 zł x (1 + 0,03)-1 = 8 zł x 0,9708737864 = 7,8 zł
8 zł x (1 + 0,03)-2 = 8 zł x 0,9425959091 = 7,5 zł
RAZEM 94 zł (kapitał) + zł (odsetki) = 109,3 zł CENA OBLIGACJI
· Ceny obligacji zmieniają się w przeciwnym kierunku do zmian stóp procentowych.
*** Obligacja skarbowa***
Art. 100. UOFP 1.Obligacja skarbowa jest papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju lub za granicą, oprocentowanym w postaci dyskonta lub odsetek. 2. Obligacja skarbowa sprzedawana jest na rynku pierwotnym: 1) z dyskontem, 2) według wartości nominalnej, 3) powyżej wartości nominalnej -i wykupywana po upływie okresu, na jaki została wyemitowana.
***Bon skarbowy***
Art. 99 UOFP Bon skarbowy jest krótkoterminowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i wykupywanym według wartości nominalnej po upływie okresu, na jaki został wyemitowany.
***skarbowy papier oszczędnościowy***
Art. 101. UOFP 1. Skarbowy papier oszczędnościowy jest skarbowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży: 1) osobom fizycznym; 2) stowarzyszeniom, innym organizacjom społecznym i zawodowym oraz fundacjom wpisanym do rejestru sądowego, a w przypadku nierezydentów - również wpisanym do innego rejestru urzędowego, o ile warunki emitowania tak stanowią. 2. Skarbowy papier oszczędnościowy może być wyłączony z obrotu na rynku wtórnym albo może być przedmiotem obrotu tylko między podmiotami, o których m...
poczwarka