Rana jest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błon śluzowych, np. jamy ustnej. Rozległość i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które działał. Rany powitają na skutek działania:czynników mechanicznych, które powodują rany cięte, rąbane, kłute, tłuczone, postrzałowe. czynników termicznych, które wywołują oparzenia i odmrożenia, czynników chemicznych, które wywołują oparzenia chemiczne, martwicę lub rozpuszczenie tkanek, czynników elektrycznych, które wywołują oparzenia i zwęglenia tkanek.
Otarcie naskórka - powstaje najczęściej wskutek działania na skórę twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde chropowate podłoże; uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.Rana cięta - powstaje w następstwie działania ostrego narzędzia (nóż, szkło). Brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia. co zmniejsza ryzyko zakażenia. Rana kłuta - powstaje w wyniku zranienia ostrym długim przedmiotem (gwóźdź, sztylet): krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku wewnętrznego; szczególnie niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej oraz brzucha ze względu na możliwość uszkodzenia płuc, serca. jelit oraz dużych naczyń krwionośnych.Rana tłuczona - powstaje w wyniku uderzenia tępym narzędziem (kamień, młotek); brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.Rana szarpana - powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka. Brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.Rana postrzałowa - może być spowodowana przez pociski z broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa) lub przebić je na wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych brzegach.
zatamowanie krwotoku (w przypadku dużego krwawienia). zabezpieczenie rany jałowym opatrunkiem - bezpośrednio na ranę kładziemy jałową gazę, całość bandażujemy bandażem dzianym, nie kładziemy na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp., nie dotykamy rany palcami ani żadnymi środkami nie jałowymi, nie usuwamy ciał obcych tkwiących w ranie, nie przemywamy ran. unieruchomienie (jeśli zranienie jest duże i dotyczy kończyny). ułożenie poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego. kontrolowanie czynności życiowych poszkodowanego (oddech i tętno). zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego i psychicznego kontrolowanie tętna poniżej miejsca założenia opatrunku. w przypadku przemoknięcia opatrunku nakładamy kolejną warstwę materiału chłonącego, którą mocujemy bandażem. Nie zdejmujemy przesiąkniętego opatrunku.
Krwotok - jest to przerwanie ciągłości naczynia krwionośnego i utrata krwi do tkanek, jam ciała (krwotok wewnętrzny) lub na zewnątrz organizmu (krwotok zewnętrzny). Utrata krwi od 1,5-2 litrów stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia.Ogólne objawy krwotoku: bladość powłok ciała, przyspieszone tętno. spadek ciśnienia, osłabienie, szum w uszach, mroczki przed oczami, zimny pot, niepokój.
wpływ wystąpienia krwotoku na niektóre parametry życiowe
poszkodowanego należy ułożyć w pozycji leżącej lub pozycji przeciw-wstrząsowej (w przypadku dużych krwotoków), jeżeli krwawienie dotyczy kończyny - unosimy ją, powyżej poziomu serca, stosujemy ucisk doraźny na ranę lub na najbliższą tętnicę doprowadzającą krew do rany,
miejsca ucisku
zakładamy jałowy opatrunek uciskowy:
budowa i zasada działania opatrunku uciskowego: zatrzymywany jest przepływ tylko w wybranej tętnicy, krążenie w kończynie odbywa się dalej poprzez sieć mniejszych, pobocznych naczyń krwionośnych
kontrolujemy tętno na zranionej kończynie, sprawdzamy czynności życiowe poszkodowanego, zapewniamy poszkodowanemu komfort termiczny i psychiczny, w razie potrzeby wzywamy pogotowie.
Krwawienia wewnętrznego nie jesteśmy w stanie zatamować, możemy jedynie zmniejszyć ilość wypływającej krwi. Objawy i pierwsza pomoc zależą od miejsca, gdzie krwotok występuje. Przy podejrzeniu krwotoku wewnętrznego zawsze wzywamy pogotowie
Utrata krwi do tkanek przy różnych typach złamań kostnych
Przyczyną jest najczęściej ostry lub tępy uraz głowy. Objawy: bóle głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia w odbiorze wrażeń zmysłowych. - nierówne źrenice, mdłości i wymioty, może wystąpić utrata przytomności. Pierwsza pomoc: poszkodowanego przytomnego układamy w pozycji półsiedzącej, poszkodowanego nieprzytomnego układamy w pozycji bezpiecznej, stosujemy zimne okłady na głowę, kontrolujemy czynności życiowe, zapewniamy komfort termiczny i psychiczny.
W przegrodzie nosowej znajdują się liczne powierzchowne naczynia krwionośne, które przy uszkodzeniu albo także bez przyczyn zewnętrznych pękają co prowadzi do krwawienia Pierwsza pomoc: poszkodowanego posadzić z głową pochyloną do przodu, poinformować poszkodowanego aby oddychał ustami, polecamy poszkodowanemu oczyścić nos (wydmuchać zawartość nosa), uciskamy nos tuż poniżej części kostnej u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze nie tamujemy wypływu krwi kładziemy zimne kompresy na czoło, kark i nasadę nosa. po 10 minutach przestajemy uciskać nos. jeżeli krwawienie powtarza się należy zastosować ponownie ucisk (nie oczyszczamy zawartości nosa), jeżeli krwawienie z nosa trwa dłużej niż 30 minut należy skontaktować się z lekarzem.
Amputacja urazowa - jest to odcięcie części ciała człowieka w wyniku wypadku. Pierwsza pomoc: poszkodowanego ułożyć w pozycji leżącej lub przeciwwstrząsowej (w przypadku dużego ubytku krwi) unieść zranioną kończynę powyżej poziomu serca, w przypadku możliwości wystąpienia dużego krwotoku (np. amputacja dłoni) należy założyć szeroki opatrunek uciskowy, zabezpieczyć kikut jałowym opatrunkiem, odnaleźć amputowaną część kończyny, zaopatrzyć jałowym opatrunkiem i włożyć do foliowej torebki. którą następnie należy umieścić w wodzie z lodem:
sposób zabezpieczenia amputowanej części kończyny
unieruchomić zranioną kończynę, zapewnić komfort termiczny i wsparcie psychiczne, okresowo kontrolować czynności życiowe. W przypadku amputacji, np. palca, krwawienie jest niewielkie i wystarczy założenie zwykłego opatrunku.
Przyczyną może być zranienie ścian przełyku lub jelit ostrymi krawędziami połkniętego przedmiotu, pokarmu (np. ość) lub pęknięcie wrzodu. Objawy: są uzależnione od miejsca krwawienia i są to: ból, krwiste wymioty, jeżeli krwawienie nastąpiło z przełyku, wymioty o wyglądzie przypominającym fusy kawy, jeżeli krwawienie dotyczy żołądka, krwisto - smoliste stolce, jeżeli krwawienie wystąpiło do jelita. Pierwsza pomoc: stosujemy zimne okładu na brzuch, poszkodowanego układamy w pozycji leżącej z nogami ugiętymi w stawach kolanowych, można podawać kostki lodu do ssania (nie połykać).
Objawy: ból, kaszel z odpluwaniem krwi i śluzu, kłopoty z oddychaniem, szybki i spłycony oddech. Pierwsza pomoc: poszkodowanego układamy w pozycji półsiedzącej. kontrolujemy zmiany w stanie poszkodowanego wzywamy pomoc lekarską
Przyczyną jest najczęściej tępy uraz brzucha lub upadek z wysokości, itp. Objawy: ból, twarde powłoki brzuszne, mogą być widoczne zasinienia (na powłokach brzusznych), mogą wystąpić mdłości i wymioty. Pierwsza pomoc: poszkodowanego układamy w pozycji półsiedzącej z podkurczonymi nogami, poszkodowanemu nie podajemy żadnych napojów ani pokarmów. kontrolujemy zmiany w stanie poszkodowanego wzywamy pomoc lekarską.
Przyczyną jest najczęściej tępy uraz, uderzenie, itp. Objawy: ból, obrzęk, zasinienie. Pierwsza pomoc stosujemy zimne okłady.
szormy