odpady_niebezpieczne_skrypt.pdf

(876 KB) Pobierz
MATERIAŁY SZKOLENIOWE DO PROJEKTU
„PORADNIK ODPADNIK”
I. OGÓLNE ZASADY GOSPODAROWANIA ODPADAMI W POLSCE
Prawodawstwo Unii Europejskiej jak równieŜ Polski opiera się na zasadzie
zrównowaŜonego rozwoju,
czyli harmonijnego rozwoju społeczno – ekonomiczno –
ekologicznego, który zapewnia „zaspokojenie potrzeb obecnych pokoleń nie
przekreślając moŜliwości rozwoju pokoleń następnych”
[1987r. Raport ONZ Nasza
Wspólna Przyszłość]
.
Takie podejście zostało zastosowane w opracowywaniu naczelnych zasad
postępowania z odpadami. Główne z nich to zasada
„zanieczyszczający płaci”
oraz zasada „rozszerzonej
działalności producenta”,
która zakłada,
Ŝe
producent
jest odpowiedzialny nie tylko za odpady powstające w toku produkcji, ale równieŜ za
te powstające w trakcie i po zakończeniu uŜytkowania produktu.
Adaptując te zasady do prawa polskiego przyjęto,
Ŝe
obowiązki w zakresie
gospodarowania odpadami rozłoŜone są na poszczególnych uczestników tzw.
„łańcucha opakowaniowego”, czyli producentów opakowań, producentów produktów
opakowanych, sprzedawców (zarówno handel hurtowy jak i detaliczny),
uŜytkowników oraz administrację samorządową.
Podstawowe dokumenty prawne określające obowiązki wyŜej wymienionych
podmiotów w zakresie gospodarowania odpadami to:
ustawa z 11.05.2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
ustawa z 11.05.2001r o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i depozytowej
ustawa z 13.09.1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
ustawa z 27.04.2001r. o odpadach
Obowiązki poszczególnych podmiotów wynikające z wyŜej wymienionych aktów
prawnych:
PRODUCENCI I IMPORTERZY:
odpowiednie projektowanie i wytwarzanie
produktów (np. odpowiedni dobór rodzaju materiałów wykorzystanych do produkcji,
ograniczenie zawartości metali cięŜkich oraz innych substancji niebezpiecznych,
moŜliwość wielokrotnego wykorzystania, przydatność na odzysk i do recyklingu),
zapewnienie odzysku i recyklingu odpadów oraz osiągnięcie docelowych poziomów
odzysku (w tym raportowanie).
SPRZEDAWCY:
informowanie w zakresie dostępnych systemów zwrotu, zbierania i
odzysku oraz właściwego postępowania z odpadami w tym wyjaśnienie oznaczeń
znajdujących się na produktach.
1
UśYTKOWNICY:
postępowanie z odpadami zgodnie z zasadami ochrony
środowiska
(np. zwrot sprzedawcy opakowań wielokrotnego uŜytku, zbieranie
odpadów w sposób selektywny, zgodny z zaleceniami producentów)
GMINNA ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA:
przygotowanie i uchwalenie,
a następnie aktualizacja gminnego planu gospodarki odpadami, przygotowanie
sprawozdań z realizacji tego planu oraz organizowanie selektywnego zbierania,
segregacji i magazynowania odpadów komunalnych.
Polska jest jedynym krajem w UE, w którym właścicielem odpadów
komunalnych nie jest gmina, a ich bezpośredni wytwórca (np. mieszkaniec). Za
odpady powstające na terenie nieruchomości odpowiada właściciel tej nieruchomości
(zarządca, administrator, dzierŜawca).
Właściciele nieruchomości zobowiązani są do posiadania umów na odbiór
odpadów komunalnych, w których określone są częstotliwość odbioru odpadów oraz
stosowne opłaty za
świadczone
usługi. Umowę taką zawiera się z przedsiębiorstwem
posiadającym
zezwolenie
na
prowadzenie
odbioru
odpadów,
które
przedsiębiorstwom wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W zezwoleniu
określone są miejsca odzysku lub unieszkodliwiania odpadów zbieranych przez daną
firmę. Odpady od mieszkańców moŜe odbierać takŜe gminna jednostka
organizacyjna
świadcząca
usługi w tym zakresie (jednostka taka jest zwolniona z
obowiązku uzyskania zezwolenia, ale musi spełniać warunki określone przez wójta,
burmistrza lub prezydenta miasta). Przedsiębiorstwa przekazują gminie informacje o
umowach zawartych z mieszkańcami oraz sprawozdania dotyczące gospodarowania
odpadami (informacje o ilości odebranych odpadów, ich odzysku, unieszkodliwianiu).
Gmina prowadzi ewidencję umów oraz gromadzi dane o gospodarce odpadami na
swoim terenie.
Funkcjonowanie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie przedstawiono
na schemacie:
2
II. ODPADY – DEFINICJE, PODSTAWY KLASYFIKACJI.
ODPADY
– zuŜyte przedmioty oraz substancje stałe, a takŜe niebędące
ściekami
substancje ciekłe, powstające w związku z bytowaniem człowieka lub działalnością
gospodarczą, nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały i uciąŜliwe dla
środowiska.
Odpady klasyfikuje się ze względu na ich genezę, właściwości, ekologiczną
szkodliwość, uŜyteczność i masowość ich wytwarzania.
Podstawą kaŜdej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze
fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np.:
•
źródło
pochodzenia – sfera powstawania,
•
kryterium surowcowe,
•
stan skupienia,
•
skład chemiczny,
•
toksyczność,
•
stopień zagroŜenia dla
środowiska,
•
stopień przydatności (branŜowej) do dalszego wykorzystania.
ODPADY KOMUNALNE
– odpady powstające w gospodarstwach domowych bądź
innych obiektach (np..uŜyteczności publicznej), które ze względu na swój charakter
lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
ODPADY NIEBEZPIECZNE
– odpady, które ze względu na swoje pochodzenie,
skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości lub okoliczności stanowią zagroŜenie
dla
Ŝycia
lub zdrowia ludzkiego lub
środowiska
przyrodniczego. Rodzaje odpadów
niebezpiecznych wymienione są w załączniku do Rozporządzenia Ministra
Środowiska
z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112
poz. 1206).
ODPADY PROBLEMOWE
– pochodzące z gospodarstw domowych, odpady, które
ze względu na swoje właściwości (długi czas rozkładu, moŜliwość odzyskania
surowców, duŜe rozmiary itp.) powinny zostać wydzielone z ogólnego strumienia
odpadów komunalnych i zagospodarowane w sposób selektywny umoŜliwiający
recykling.
III. ODPADY NIEBEZPIECZNE I PROBLEMOWE W STRUMIENIU
ODPADÓW KOMUNALNYCH
1. ODPADY NIEBEZPIECZNE
Większość z nich powstaje głównie w sektorze przemysłowym, jednak naleŜy
pamiętać,
Ŝe
moŜemy je takŜe znaleźć w odpadach z gospodarstw domowych, z
czego nie wszyscy zdają sobie sprawę.
3
Przy klasyfikacji odpadów w oparciu o kryterium toksyczności i zagroŜenia dla
środowiska
przyjmuje się,
Ŝe
o ich szkodliwości decyduje:
•
składnik
najniebezpieczniejszy,
który
jednocześnie
determinuje
przynaleŜność odpadów do odpowiedniej kategorii szkodliwości i określa
technologię jego utylizacji,
•
toksyczność i szkodliwość
odpadu
dla organizmów
Ŝywych,
•
właściwości rakotwórcze
substancji odpadowych,
•
zagroŜenie dla wód powierzchniowych i gleby
na podstawie wielkości
dopuszczalnych zanieczyszczeń
śródlądowych
wód powierzchniowych I klasy
czystości,
•
zanieczyszczenie atmosfery
przez odpady pylące, wydzielające pary lub
gazy szkodliwe i o nieprzyjemnym zapachu,
•
łatwość zapłonu
Zasady gospodarki odpadami niebezpiecznymi wydzielonymi z odpadów
komunalnych zawarte są w Ustawie z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach, wg której gminy zostały zobowiązane (art. 3 ust. 2
pkt. 7) do współdziałania z właściwymi organami administracji rządowej.
Zapis ten wskazuje na konieczność segregacji, będącą jedną z podstaw prawidłowej
gospodarki odpadami.
PoniŜej na wykresach (1 i 2) przedstawiono wyniki badań struktury odpadów
niebezpiecznych usuwanych z gospodarstw domowych oraz częściowo z drobnego
przemysłu i handlu w Wiedniu. Odpady te zbierane były selektywnie w tzw. "centrach
gromadzenia" (jedno centrum przypadało na ok. 30 000 mieszkańców). Z "centrów
gromadzenia" poprzez punkty zbiórki odpady były kierowane do centralnej stacji i
poddawane róŜnym procesom obróbki.
% wagowy
4
Wykresy 1 i 2
Odpady niebezpieczne w układzie rodzajowym gromadzone w Wiedniu
(w procentach wagowych).
Związki znajdujące się w odpadach niebezpiecznych i ich wpływ na zdrowie ludzi i
stan
środowiska
naturalnego:
RTĘĆ
zawarta jest w niektórych
świetlówkach,
termometrach rtęciowych itp.. Jest to
metal bardzo szkodliwy, który po przeniknięciu do organizmu powoduje uszkodzenie
nerek, zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, i koordynacji ruchów, deformuje kości i
moŜe być przyczyną zmian nowotworowych.
OŁÓW
wykorzystywany jest w elektronice jako składnik stopów lutowniczych i szkła
kineskopowego. Ma właściwości toksyczne i rakotwórcze. Wchłonięty do organizmu,
najpierw dostaje się z krwią do wątroby, płuc, serca i nerek, potem metal gromadzi
się w skórze i mięśniach. Ostatecznie kumuluje się w tkance kostnej i niszczy szpik.
ZWIĄZKI BROMU
stosowane są w komputerach. Po przeniknięciu do
środowiska
powodują u ludzi i zwierząt schorzenia układu rozrodczego oraz problemy
neurologiczne.
CHROM
jest stosowany do powlekania elementów metalowych, aby uchronić je
przed korozją. Pierwiastek jest teŜ zawarty w luminoforze lamp kineskopowych.
Zatrucie chromem objawia się zaburzeniami układu krąŜenia oraz układu
oddechowego, chorobami skóry oraz alergią.
NIKIEL
gdy przedostanie się do organizmu w duŜym stęŜeniu uszkadza błony
śluzowe,
obniŜa poziom magnezu oraz cynku w wątrobie, powoduje zmiany w szpiku
kostnym oraz moŜe przyczyniać się do zmian nowotworowych.
AZBEST
uŜywany jest w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych m.in. ze
względu na swoje właściwości izolacyjne. Jest jednak przyczyną wielu groźnych
chorób np. pylicy azbestowej, raka płuc i nowotworu międzybłoniaka opłucnej.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin