Elzenberg H. Z filozofii kultury.pdf

(12202 KB) Pobierz
SPIS TREŚCI
W prowadzenie - Michał W o r o n ie c k i......................................................
5
I. PRÓBY K O NTAKTU
Od autora .......................................................................................................
9
S tu d ia k r y ty c z n e
1. Żeromskiego
Sułkowski
.....................................................................
13
2. Berenta
Żywe kamienie
.......................................................................
16
3. O Borowym , o Kasprowiczu i o niektórych kłopotach z o c e ­
nami estetycznymi ................................................................................
23
4. Rabindranath Tagore jako poeta liryczny .....................................
34
5. Tagorego kilka dzieł p r o z ą ................................................................. 40
6. Rolland, Duham el, F r a n c e ................................................................. 46
7. Villiers de lTsle-Adam, Maeterlinck, Claudel .............................
52
8. A natol France ....................................................................................... 62
9. Rolland, Malraux, Aragon, Mauriac ............................................. 67
10. G ide, Valery, Malraux - Boy, R ogowicz, K ołoniecki jako
tłumacze .................................................................................................. 79
II.
Próby
M ontaigne’a ....................
91
12. Martin du Gard, Vercors, Ronsard, Rimbaud
Powojenne nawiązanie kontaktów z literaturą francuską ----- 100
E seje
1. Troska o myśl
(O początkach mojego filozofow ania) .............................................
2. O indywidualność w n a u c e ...................................................................
3. Legiony i romantyzm ............................................................................
4. Zły estetyk i jego s ł a w a .........................................................................
5. W ielkość i my
(Z pow odu dyskusji o M ickiewiczu) .................................................
6. Lukrecjusz i materializm .....................................................................
7. Brutus czyli przekleństwo cnoty ........................................................
8. Ahimsa i pacyfizm. Rzecz o gandyzmie ..........................................
9. Gandhi w perspektywie dziejowej ......................................................
110
118
124
130
138
145
159
170
177
11. PISM A ROZPROSZONE
1. W poszukiwaniu idei polskiej .......................................................... 197
2. Etyka w y r z e c z e n ia ................................................................................ 203
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Rousseau jako p is a r z ............................................................................
O Nowe Średniowiecze .......................................................................
Pro dom o philosophorum .................................................................
Pochwała żerowania ............................................................................
Odpowiedź na kwestionariusz w sprawie przeżyć ludzkich
związanych z przyrodą .......................................................................
Odpowiedź na ankietę „Znaku“ ........................................................
Zależność i niezależność etyki od obrazu ś w ia t a .........................
Spór o zależność etyki od religii ......................................................
Przeciwko hedonizm owi .....................................................................
Realizm praktyczny w etyce a naczelne wartości życia ludzkiego
225
230
239
246
252
266
270
278
290
301
III. IN E D IT A
1. O okazywaniu niechęci lub braku niechęci jako czynnikach
politycznych wobec słabości i wobec siły ...................................... 311
2. D o
Religii i mistyki
................................................................................ 326
3. Kilka uwag w związku z lekturą
Wclterlebnis
H olzapfla ........... 333
4. Aksjologiczne pojęcie sensu ................................................................. 338
5. Sprawy zbiorowości ludzkiej a mój system myślowy .................. 354
6. Uwagi o pogardzie dla moralności ................................................... 369
7. Czy tak zwany sens może być życiu n a d a n y ? .................................. 375
N ota b ib liogra ficzn a ..................................................................................... 380
WPROWADZENIE
Ptczcntowany tom pism Profesora Henryka Elzenberga (1887-1967)
obejmuje tekstów historyczno-filozoficznych ani teoretycznych prac
/.ik i esu aksjologii; zamierzone są odrębne ich edycje. Nie miejsce tutaj
1 1
»
\u
»d
jęcie skrótowej nawet próby przedstawienia tych ostatnich; przy-
\u
m i i
nieć jednak trzeba, że w długim okresie intelektualnej działalności
i l <nberg opierał się na własnej koncepcji aksjologicznej, której główne
u
vsv
nie osiągnąwszy zadowalającej autora form y systematycznej -
|
h
./ostały w licznych rękopisach. Koncepcja ta, według której przedm iot
a
.
uii
»ściowy to taki, jaki pow inien być, traktująca wartość etyczną i war-
i .. «stctyczną jako dwie modyfikacje jednej wartości - opierała się na
i i /oświadczeniu, że termin „wartość“ funkcjonuje jako hom onim i ozna-
.»il wic różne rzeczy. Stosownie do tego przekonania Elzenberg rozróż­
n i .1
wartość w sensie utylitarnym i wartość w sensie perfekcyjnym,
i mawiając tej pierwszej statusu aksjologicznego, stanowiska zaś bio-
i
\
ą
za podstawę (głównie wszelkie odmiany hedonizm u) czyni przed­
miotem uwagi polemicznej.
W tom ie zebrane są teksty należące do wyraźnie zaznaczonego w myśli
t
l/m bcrga nurtu, który określić można najlepiej mianem filozofii
kultury.
Część
pierwszą stanowi przedrukowany w całości, wydany jeszcze za
1
.» autora, tom „Próby kontaktu“; tu swoją ingerencję ograniczyłem
1 \s piow adzenia kilku przypisów, głównie tłumaczących nie prze-
iii u /o n e w pierwszej edycji wyrażenia obcojęzyczne - i to tylko
•
im
I
i
przypadkach, w których wydało mi się to nieodzowne.
/ i .(.mawiałem się natom iast nad kompozycją układu tekstów pozo-
i ił \ i h. /n a ją ć bowiem skrupulatność, z jaką Elzenberg do spraw takich
, Khodził - o czym przekonać się można czytając autorski wstęp do
I*
ioh M nosiłem się pierwotnie z zamiarem zastosowania tu jakiegoś
i
l u i porządkującego; doszedłem jednak do przekonania, że byłoby to
t
mo|cj
strony zabiegiem niestosow nym . W efekcie więc część druga
t
n • i.t teksty już publikowane, trzecia zaś - inedita, w obrębie zaś
kii/drj / nich obowiązuje kolejność chronologiczna.
M. W.
fin*łn ino, lipiec 1986.
i
prdby
KONTAKTU

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin