O TYM, ŻE CZŁOWIEK JEST PO ŚMIERCI TAKI, JAKIE BYŁO JEGO ŻYCIE NA ŚWIECIE 470. Że każdego po śmierci czeka jego własne życie, wiadomo jest każdemu chrześcijaninowi ze Słowa, albowiem tam mówi się w wielu miejscach, o tym, że człowiek sądzony będzie wedle spraw i czynów, i według tychże będzie nagrodzony każdy, kto myśli wedle dobra i wedle samej prawdy, nie inaczej rzecz tę widzi, jak tylko w ten sposób, że kto trwa w złu, nie chce wierzyć, aby stan jego po śmierci był według jego życia na świecie, lecz myśli — co dzieje się głównie, kiedy zasłabnie — że niebo udziela się każdemu z czystego miłosierdzia, jakkolwiek by on żył, i że udziela się stosownie do wiary, którą oddziela od życia. 471. Że człowiek sądzony będzie według spraw i czynów, i że według nich będzie nagradzany, powiedziane jest w Słowie w wielu miejscach, z których tu kilka chciałbym przytoczyć. „Przyjdzie Syn człowieczy w chwale Ojca swego z anioły swoimi, a tedy odda każdemu według uczynków jego" Mat. XVI: 27. „Błogosławieni umarli którzy w Panu umierają; odtąd już mówi duch aby odpoczęli od prac swoich, albowiem uczynki za nimi idą" Apok. XIV: 13. „Dam każdemu według uczynków jego" Apok. II: 23. „Widziałem umarłe wielkie i małe stojące przed Bogiem, a księgi otworzono, osądzono umarłe z tego co napisano było w onych księgach wedle uczynków ich; i oddało morze tych, którzy w nim byli umarli, i śmierć i piekło oddały tych, którzy w nich, i sądzono każdego wedle uczynków jego" Apok. XX: [12]. 13. 15. „Oto przychodzę rychło, a zapłata moja zemną jest, abym oddał każdemu według uczynków jego" Apok. XXII: 12. „Wszelki tedy, który słucha tych słów moich i czyni je, będzie przypodobion mężowi mądremu, a wszelki, który słucha tych słów moich, a nie czyni ich, będzie przypodobion mężowi głupiemu", Mat. VII: 24. 26. „Nie każdy, który mi mówi: Panie, Panie! wnidzie do królestwa niebieskiego, ale który czyni wolę Ojca mego, który jest w niebiesiech; wiele ich rzecze mi dnia onego: Panie, Panie! izaliśmy w imię twe nie prorokowali, i w imię twoje czartów nie wyganiali, i w imię twe wiele cudów nie czynili? lecz wtedy wyznam im: nie znam was, odstąpcie ode mnie, którzy nieprawość czynicie", Mat. 22. 23. „Tedy poczniecie mówić: jadaliśmy przed tobą i pijali, i uczyłeś na ulicach naszych, lecz rzecze, mówię wam, nie znam was robotnicy nieprawości", Łuk. XIII: 25. 26. 27. „Oddam im według spraw ich i według uczynków rąk ich" Jerem. XXV: 14. „Jehowa, którego oczy otworzone są na wszystkie drogi człowieka, aby oddał każdemu według dróg jego i według owoców spraw jego" Jerem. XXXII: 19. „Nawiedzą na nim drogi jego, a uczynki jego oddam mu" Oz. IV: 9. „Jehowa uczynił nam według dróg naszych i według uczynków naszych" Zach. I: 6. Gdzie Pan przepowiada o sądzie ostatecznym, wylicza tylko uczynki i powiada, że do wiecznego życia wejdą ci, którzy dobre uczynki czynili, a pójdą na potępienie ci, którzy złe uczynki czynili, Mat. XXV: 32 do 46; prócz tego w wielu innych miejscach, gdzie mowa o zbawieniu i potępieniu człowieka. Że zaś uczynki i sprawy są życiem zewnętrznym człowieka, i że przez nie objawia się jego życie wewnętrzne, jakie jest, to jest widoczne z powyższych rozważań. 472. Lecz przez nie rozumie się jedynie uczynki i sprawy jak się przedstawiają w zewnętrznej postaci, lecz także, jakie one są w wewnętrznej; każdy bowiem wie, że wszelka sprawa i wszelki uczynek pochodzą z woli i myśli człowieka, albowiem jeżeliby stamtąd nie pochodziły, byłyby tylko ruchem, jaki wykonują automaty i figurki; dlatego sprawa, czyli uczynek, sam w sobie jest tylko wynikiem, który duszę i swoje życie ma z woli i myśli i to aż do tego stopnia, iż jest wolą i myślą w wyniku, a zatem, że jest wolą i myślą w postaci zewnętrznej. Za tym idzie to, że jaką jest wola i myśl, które rodzą sprawę, czyli uczynek, takie też są sprawa i uczynek; jeżeli myśl i wola są dobre, wtedy sprawy i uczynki są dobre, jeżeli zaś myśl i wola są złe, wtedy sprawy i uczynki także są złe, chociaż w zewnętrznej postaci wydają się podobne. Może tysiąc ludzi podobnie czynić, to jest, podobny czyn przedstawić i to tak podobny, że pod względem zewnętrznej postaci ledwie będzie można go rozróżnić, a przecież każdy z tych czynów, uważany sam w sobie, będzie różny, ponieważ pochodzi z różnej woli. Weźmy na przykład szczere i sprawiedliwe postępowanie z towarzyszem; jeden może postępować z nim szczerze i sprawiedliwie w tym celu, aby się wydał, że jest szczery i sprawiedliwy ze względu na siebie i swoją cześć; drugi ze względu na opinię świata i zyski; trzeci ze względu na nagrody i zasługi; czwarty ze względu na przyjaźń; piąty z obawy prawa i straty sławy i urzędu; szósty, aby kogoś przeciągnął na swoją, nawet złą stronę; siódmy, aby oszukał; i tak inni z innych pobudek; lecz czyny tych wszystkich ludzi, choć się wydają dobre, albowiem dobrem jest szczere i sprawiedliwe postępowanie z towarzyszem, przecież złymi uczynkami są, ponieważ nie dzieją się gwoli szczerości i sprawiedliwości dlatego, że je człowiek miłuje, lecz gwoli miłości siebie i świata, której szczerość i sprawiedliwość służą, jako sługi panu, które pan nisko ceni i oddala, kiedy mu nie służą. Szczerze i sprawiedliwie, a zgodnie także ze szczerym i sprawiedliwym pozorem zewnętrznej postaci postępują z towarzyszem ci, którzy czynią tak z miłości tego, co szczere i sprawiedliwe; niektórzy z nich czynią to z prawdy wiary, czyli z posłuszeństwa, ponieważ tak nakazane jest w Słowie; inni z dobra wiary, czyli z sumienia, ponieważ z religijności; jeszcze inni z dobra miłości ku bliźniemu, ponieważ o jego dobro wypada troszczyć się; inni z dobra miłości ku Panu, ponieważ dobro dla dobra wypada czynić, a zatem także szczerość i sprawiedliwość dla szczerości i sprawiedliwości, które to rzeczy oni miłują, ponieważ są one od Pana, i ponieważ Bóstwo pochodzące od Pana w nich przebywa i stąd we właściwej swej istocie uważane są one boskimi. Sprawy, czyli uczynki tych ludzi, są wewnętrznie dobre, dlatego zewnętrznie także są dobre, albowiem, jak to wyżej powiedzieliśmy, sprawy, czyli uczynki, są zupełnie takie, jakie są myśl i wola, z których pochodzą i bez nich nie są sprawami, ani uczynkami, lecz tylko nieożywionymi ruchami. Z tego widoczne jest, co się rozumie w Słowie przez uczynki i sprawy. 473. Ponieważ sprawy, czyli uczynki, należą do woli i myśli, to należą także do miłości i wiary, a zatem są takie, jaka jest miłość i wiara; albowiem czy powiesz miłość, czy wola człowieka, jedno i to samo znaczy, a czy powiesz wiara, czy pewna myśl człowieka, także jedno i to samo znaczy, albowiem co człowiek miłuje, tego też i pragnie, a w co człowiek wierzy, o tym też i myśli; jeżeli człowiek miłuje to, w co wierzy, wtedy pragnie też tego i, o ile jest w stanie, czyni to. Każdy wiedzieć może, że miłość i wiara istnieją w woli i w myśli człowieka, i że nie znajdują się na zewnątrz ich; albowiem wola jest tą rzeczą, która zapala się miłością, a myśl tą, która oświecana bywa w sprawach wiary, dlatego tylko ci są oświecani, którzy są w stanie myśleć i stosownie do oświecenia myślą o prawdach i pragną takowych, lub też, co na jedno wychodzi, wierzą w prawdy i miłują je. 474. Należy jednak wiedzieć, że wola właściwie stanowi człowieka, zaś myśl tylko o tyle, o ile pochodzi z woli, i że sprawy, czyli uczynki, pochodzą z obydwóch; czyli, co na jedno wychodzi, że miłość właściwie stanowi człowieka, zaś wiara o tyle tylko, o ile pochodzi z miłości, i że sprawy, czyli uczynki, pochodzą z obydwóch. Za tym idzie to, że wola, czyli miłość, jest samym człowiekiem, albowiem to, co pochodzi należy do tego, z czego pochodzi; pochodzić, znaczy być zrodzonym i przedstawionym w odpowiednej postaci, która mogłaby być dostrzeżona i mogłaby się pojawić. Z tego widoczne być może, że wiara oddzielona od miłości, nie jest wiarą, a tylko umiejętnością, która nie posiada w sobie żadnego duchowego życia. Czymś podobnym jest sprawa, czyli uczynek bez miłości, a mianowicie: nie jest on sprawą, czyli uczynkiem życia, lecz jest sprawą, czyli uczynkiem śmierci, w którym przebywa coś, co wydaje się życiem płynącym z miłości zła i z wiary w fałsz; to wydające się jak życie jest tym, co się nazywa śmiercią duchową. 475. Dalej wiedzieć wypada, że w sprawach, czyli w uczynkach przedstawia się cały człowiek, i że wola jego i myśl, czyli jego miłość i wiara, które są wnętrzem człowieka, nie są zupełne dopóki nie znajdą się w sprawach, czyli w uczynkach, które są zewnętrznością człowieka; te ostatnie są bowiem ostatnimi krańcami, na których tamte się kończą, a bez zakończeń są jakby rzeczy niedokończone, które jeszcze nie istnieją, a zatem, których nie ma jeszcze w człowieku. Myśl i wola bez czynu, gdy ten jest możliwy, są jakby płomień zamknięty w naczyniu, który gaśnie i jako nasienie rzucone do piasku, które nie wyrasta, lecz z kiełkiem swoim ginie; natomiast myśl i wola, i wynikający stąd czyn, są jakby płomieniem, który naokoło ciepło wydaje i światło, i są jakby nasienie wrzucone do ziemi, które wyrasta w drzewo lub w kwiat i istnieje. Każdy wiedzieć może, że chcieć i nie czynić, gdy można, znaczy nie chcieć, a miłować i nie czynić dobra, gdy można, znaczy nie miłować, więc że znaczy to tylko myśleć, iż się chce i miłuje, a więc, że jest to myśl oderwana, która znika i rozprasza się. Miłość i wola są właściwą duszą sprawy, czyli uczynku, one bowiem tworzą jego ciało w szczerych i sprawiedliwych rzeczach, które człowiek czyni; duchowe ciało, czyli ciało ducha człowieczego, nie skądinąd pochodzi, to znaczy, nie tworzy się z czego innego jak tylko z tego, co człowiek czyni z miłości lub woli; słowem, wszystkie przymioty człowieka i jego ducha znajdują się w jego sprawach i czynach. 476. Z tego widoczne teraz być może to, co się rozumie przez życie, które czeka człowieka po śmierci, a mianowicie, że jest nim jego miłość, a stąd wiara, nie ...
roman6922