274_812109_operator_piecow_do_obrobki_cieplnej.doc

Operator pieców do obróbki cieplnej

(812109)

Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. „Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez
pracodawców”. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1

Krajowy standard kompetencji zawodowych

Operator pieców do obróbki cieplnej (812109)

© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013

Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła

ISBN               978-83-7951-000-9 (całość)

ISBN              978-83-7951-274-4 (274)

Nakład 1000 egz.

Publikacja bezpłatna

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99

e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl    http://www.crzl.gov.pl

Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Państwowego Instytutu Badawczego

26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65

e-mail: instytut@itee.radom.pl                  http://www.itee.radom.pl

Spis treści

1.              Dane identyfikacyjne zawodu                             4             

1.1.              Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach                            4

1.2.              Notka metodologiczna i autorzy                            4

2.              Opis zawodu                            6

2.1.               Synteza zawodu                             6

2.2.               Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu                             6

2.3.               Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)                             6

2.4.               Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu                             7

2.5.               Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie                            7

2.6.               Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-dacji kompetencji                            8

2.7.               Zadania zawodowe                            8

2.8.               Wykaz kompetencji zawodowych                            9

2.9.              Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK                            9

3.              Opis kompetencji zawodowych                             11

3.1.               Przygotowywanie pieców, urządzeń pomocniczych oraz aparatury kontrolno-pomiarowej do przeprowadzenia obróbki cieplnej Kz1                             11

3.2.               Wykonywanie obróbki cieplnej wyrobów z metali i ich stopów zgodnie z technologią Kz2                             12

3.3.               Kompetencje społeczne KzS                             13

4.               Profil kompetencji kluczowych                            14

5.              Słownik                             15

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1.              Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu
w klasyfikacjach

Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010):

812109 Operator pieców do obróbki cieplnej

Grupa wielka 8 – Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 – poziom 3).

Grupa elementarna 8121 – Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 8121 Metal processing plant operators).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

Sekcja C. Przetwórstwo przemysłowe. Dział 25. Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń, Grupa 25.6. Obróbka metali i nakładanie powłok na metale; obróbka mechaniczna elementów metalowych.

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie wyników badań analitycznych na 24 stanowiskach pracy w 8 przedsiębiorstwach (duże – 2, średnie – 4, małe − 2, w tym produkcyjne – 4, produkcyjno-usługowe – 2, produkcyjno-usługowo-handlowe – 2), przeprowadzonych w marcu 2013 r.

Zespół Ekspercki:

·       Roman Miedziński – BUMAR AMUNICJA S.A. w Skarżysku-
-Kamiennej,

·       Jan Bujak – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu,

·       Jan Minda – Odlewnie Polskie S.A. w Starachowicach,

·       Mariusz Szymańczak – Zespół Szkół Samochodowych w Radomiu.

Ewaluatorzy:

·       Tomasz Babul – Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie,

·       Piotr Żyjewski – Centrum Edukacji Zawodowej w Stalowej Woli.

Recenzenci:

·       Jarosław Jasiński – Politechnika Częstochowska Instytut Inżynierii Materiałowej w Częstochowie,

·       Marek Zalewski – Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 7 w Łodzi.

Komisja Branżowa (zatwierdzająca):

·       Iwona Mielczarek (przewodnicząca) – Regionalna Organizacja Pracodawców w Częstochowie,

·       Dariusz Jadczyk – Konfederacja Lewiatan w Warszawie,

·       Magdalena Zwolińska – Związek Zawodowy Inżynierów i Techników, Zarząd Krajowy w Warszawie.

Data zatwierdzenia:

·       25.09.2013 r.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Operator pieców do obróbki cieplnej wykonuje obróbkę cieplną materiałów metalicznych w piecach różnego typu i konstrukcji.

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu

Operator pieców do obróbki cieplnej jest zawodem o charakterze produkcyjno-usługowym. Celem pracy operatora jest realizacja procesów obróbki cieplnej (wyżarzania, hartowania, odpuszczania, przesycania, starzenia itp.) części maszyn, narzędzi i innych wyrobów wykonanych z metali i ich stopów dla zapewnienia im odpowiednich własności mechanicznych. W ramach realizacji zadań operator przyjmuje i przygotowuje wyroby, nadzoruje i obsługuje piece oraz urządzenia dodatkowe, niezbędne do wykonania właściwej dla danego wyrobu obróbki cieplnej. Zadania operatora wynikają z opracowanej technologii obróbki cieplnej i obejmują: mycie, formowanie wsadów, właściwy załadunek i rozładunek pieca, ustawianie oraz kontrolowanie parametrów pracy pieca (temperatury, czasu i szybkości nagrzewania, atmosfery roboczej), dobór właściwej kąpieli chłodzącej i sposobu chłodzenia oraz mycia (np. po operacji chłodzenia w oleju), jak również kontrolę jakości wykonanej obróbki z zastosowaniem podstawowych metod kontroli (pomiar twardości, obserwacja makroskopowa, ocena odkształceń i kontrola zewnętrznych wad obróbki cieplnej). Operator odpowiedzialny jest za prawidłową eksploatację pieców, zbiorników ośrodków chłodzących (np. wanien hartowniczych), sprzętu pomocniczego oraz przestrzeganie wszystkich procedur technologicznych.

2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny
i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)

Miejscem pracy operatora pieców do obróbki cieplnej są zakłady z wydzielonymi oddziałami obróbki cieplnej oraz zakłady wykonujące usługi obróbki cieplnej. Operator pieców do obróbki cieplnej w swojej pracy posługuje się oprzyrządowaniem oraz sprzętem pomocniczym do załadunku i rozładunku wsadu pieca (np. wózki, kleszcze, suwnice, podnośniki, żurawie), jak również przyrządami do pomiaru temperatury, kontroli atmosfery roboczej pieca i pomiaru własności wytrzymałościowych (np. urządzeniami do pomiaru twardości). W środowisku pracy operatora pieców do obróbki cieplnej występują zagrożenia dla zdrowia w postaci: szkodliwych atmosfer gazowych i substancji chemicznych, zagrożenia wybuchem, oddziaływanie wysokich temperatur, hałasu. Ze względu na istniejące zagrożenia konieczne jest planowanie i organizowanie procesów obróbki cieplnej zgodnie z zasadami systemów zarządzania, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, a także zasadami ergonomii i ochrony środowiska. Praca operatora przebiega w systemie jedno- lub wielozmianowym. Operator obsługuje piece, urządzenia pomocnicze oraz aparaturę kontrolno-
-pomiarową samodzielnie lub w zespole, a jego praca może być nadzorowana. Pracę charakteryzują powtarzalne czynności, ale ze względu na zmienność rodzajów wsadu (różne gatunki materiałów, gabaryty, masa), różnorodność procesów obróbki cieplnej, różną konstrukcję pieców i urządzeń z nimi współpracujących, warunki pracy ulegają zmianie.

2.4.              Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,
w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Operator pieców do obróbki cieplnej powinien mieć następujące cechy osobowości: dokładność, sumienność, zdolność koncentracji, podzielność uwagi, dobrą koordynację ruchową. Powinien mieć dobry wzrok, słuch i powonienie, sprawny układ oddechowy oraz zdolność rozróżniania barw. Wszystkie te wymagania są konieczne, gdyż proces obróbki cieplnej może być realizowany w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Ponieważ operator wykonuje prace fizyczne związane z przygotowaniem wsadu, jego załadunkiem i wyładunkiem, powinien posiadać dobrą sprawność fizyczną. Specyfika zawodu sprawia, że powinien dbać i utrzymywać czystość oraz porządek na stanowisku pracy. Operator pieców do obróbki cieplnej powinien mieć praktyczne zdolności techniczne i umiejętność pracy w zespole.

2.5.              Wykształcenie i uprawnienia niezbędne
do podjęcia pracy w zawodzie

Kwalifikacje operatora pieców do obróbki cieplnej można uzyskać po ukończeniu zasadniczych szkół zawodowych na kierunkach metalurgicznych związanych z technologiami przetwarzania i obróbki metali (np. operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej) oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych organizowanych przez uprawione instytucje edukacyjne. Możliwe jest praktyczne przyuczenie do zawodu na stanowisku pracy przez zdobywanie doświadczenia w trakcie jej wykonywania pod nadzorem oraz poprzez udział w pozaszkolnych formach kształcenia ustawicznego, organizowanych w zakładzie pracy lub na szkoleniach prowadzonych np.: przez stowarzyszenia, organizacje branżowe, producentów pieców i urządzeń do obróbki cieplnej oraz jednostki naukowe i badawcze. Operator powinien posiadać uprawnie...