RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA
WYKŁAD 1
27.02.2013
Istota, pojęcie i zadania rachunkowości zarządczej
Rachunkowość zarządcza niekiedy określana mianem rachunkowości menedżerskiej to jeden z członów rachunkowości (obok rachunkowości finansowej i podatkowej.
Rachunkowość finansowa a zarządcza
Kryterium
Rachunkowość zarządcza
Cel
Dla odbiorców wewnętrznych i zewnętrznych
Dla odbiorców wewnętrznych
Regulacje prawne
Obligatoryjne
Nie obowiązują
Zasady prowadzenia
Stabilne uregulowane przepisami
Elastyczne w zależności od problemu
Postać urządzeń i sprawozdań
Urządzenia zgodne z ustawą i planem kont, sprawozdania wg wzorów
Dowolna postać urządzeń i sprawozdań
Częstotliwość prowadzenia
Regularność, periodyzacja
Zróżnicowana wg potrzeb
Horyzont czasowy
O przeszłości (ex post)
O przeszłości i przyszłości (ex post i ex ante)
Metody wyceny
Jednolite wg przepisów
Zróżnicowane
Dane
Wartościowe i w ograniczeniu ilościowe
Ilościowe, wartościowe, jakościowe
Kontrola
Zewnętrzna i wewnętrzna
Wewnętrzna
Procedury
Odgórne ustalone techniki ewidencji i techniki rozliczeń
Dowolne techniki i metody np. analizy matematycznej i logicznej
Rachunkowość zarządcza służy celom wewnętrznym przedsiębiorstwa, dostarczając danych niezbędnych do podejmowania decyzji bieżących i rozwojowych oraz informacji, które ułatwiają podejmowanie decyzji strategicznych, taktycznych, operacyjnych, planowanie i kontrolę poprzez wyspecjalizowane techniki i procedury, jak np. budżety, modele rachunku kosztów, analiza zachowania się kosztów i informowania od dokonaniach.
Rachunkowość zarządcza to system gromadzenia, opracowania i prezentacji informacji finansowych i niefinansowych dotyczących przeszłych i przyszłych zjawisk gospodarczych w celu wspomagania kierownictwa w planowaniu, podejmowaniu decyzji i kontroli.
Rachunkowość zarządcza obejmuje tematykę kosztowo-wynikową.
Cykl kosztowo-wynikowy
Otoczenie
Rola rachunkowości zarządczej w procesie decyzyjnym
· Identyfikacja problemu,
· Pomiar informacji,
· Gromadzenie informacji,
· Przetwarzanie informacji,
· Przekazywanie informacji użytkownikom.
Informacja:
· Musi być użyteczna,
· Istotna,
· Ma swoją wartość,
· Kosztuje i nie może być droższa od uzyskanych korzyści (zasada prowadzenia rachunkowości zarządczej).
Informacje dostarczone przez rachunkowość zarządczą służą:
· Wyjaśnianiu wątpliwości np. co do sposobu działania,
· Wyborze tych zadań, na których przedsiębiorstwa powinno skupić uwagę,
· Rozwiązywaniu problemu, czyli znalezieniu najlepszego z możliwych sposobu wykonania zadania,
· Kontroli zarówno przebiegu poszczególnych procesów, jak i realizacji planów i budżetu.
Funkcje rachunkowości zarządczej
· Funkcja planistyczna – polega na dostarczaniu informacji zmniejszających stopień ryzyka przy dokonywaniu wyboru oraz danych potrzebnych do podejmowania decyzji w procesie zarzadzania jednostką, pomagających zbudować wzorce kosztów, stanowiące podstawę oceny podjętych działań,
· Funkcja organizacyjna – rachunkowość zarządcza znajduje swój wyraz w strukturze, która definiuje podporządkowanie, odpowiedzialność i specjalizację; zakreśla granicę pomiędzy ośrodkami odpowiedzialności, wskazuje zadania i kompetencje decyzyjne kierowników ośrodków,
· Funkcja kontrolna – wskazuje różnice między wielkościami planowanymi a rzeczywiście osiągniętymi; identyfikuje odchylenia pod kątem miejsc ich powstania, przyczyn i osób odpowiedzialnych,
· Funkcja komunikacyjna – zapewnia należyty system komunikacji poprzez odpowiednie formy i metody przepływu informacji (sprawozdania, raporty, polecenia i instrukcje).
Zadania rachunkowości zarządczej
· Dostosowanie przedsiębiorstwa do zmian otoczenia,
· Prowadzenie polityki produkcji i sprzedaży,
· Decydowanie o poziomie cen,
· Wzbudzanie aktywności zatrudnionych,
· Tworzenie skutecznych systemów planowania i kontroli,
· Sterowanie płynnością środków pieniężnych,
· Rozwiązywanie szczegółowych problemów decyzyjnych.
Istota kosztów w rozumieniu rachunkowości zarządczej
· Koszty stanowią przedmiot zainteresowania rachunkowości zarządczej przez pryzmat problemów decyzyjnych, których rozwiązanie powinno być podporządkowane kryterium globalnej, efektywności jednostki gospodarczej (efektywne wykorzystanie wszystkich czynników produkcji),
· Koszty są jednym z najważniejszych mierników gospodarczych. Decydują nie tylko o wyniku finansowym, ale również mają kluczowe znaczenie przy wyborze najkorzystniejszego wariantu zaangażowania zasobów do osiągania założonych celów,
· Poziom poniesionych kosztów determinuje efektywność wykorzystania zasobów rzeczowych, finansowych, ludzkich i informacyjnych, wpływa na wysokość osiągniętej marży i kondycję finansową przedsiębiorstwa oraz decyduje o możliwości bądź braku dalszego rozwoju podmiotu gospodarczego w przyszłości,
· Koszty pozwalają ocenić zmiany, jakie zachodzą w podmiocie, określić jakość pracy oraz stopień wykorzystania czynników produkcji.
Podstawowe kryteria klasyfikacji kosztów
1. Koszty dla celów sprawozdawczych.
2. Koszty dla podejmowania i optymalizacji decyzji gospodarczych.
3. Koszty dla celów kontrolnych.
2. i 3. – koszty dla celów zarządczych
Klasyfikacje kosztów w rachunku systematycznym
Rodzaje kosztów
Rodzaj zużytego środka gospodarczego
1. Amortyzacja
2. Zużycie materiałów i energii
3. Usługi obce
4. Podatki i opłaty
5. Wynagrodzenia
6. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
7. Pozostałe koszty
Rodzaj zużytych zasobów
1. Koszty materialne (1-3)
2. Koszty niematerialne (4-7)
Rodzaj działalności operacyjnej
1. Koszty wydziałów podstawowych
2. Koszty wydziałów pomocniczych
...
Semixe