Sem. I

Definicje.

Medycyna – jest nauka o zdrowiu i chorobie człowieka, ma dać możliwość leczenia i zapobiegania chorobom; zaczepia o nauki przyrodnicze, humanistyczne, ścisłe, ale jest samodzielną dyscypliną

Formy działania w medycynie:

III.                Lecznictwo

II.                  Zapobieganie chorobom

I.                     Umacnianie zdrowia – takie oddziaływanie na ludzi zdrowych, by jak najdłużej utrzymywali swój potencjał zdrowia; jest to najtańsza forma oddziaływania

Medycyna społeczna – określenie wyrosło na gruncie działań ogólnohigienicznych – ogólnosanitarnych;, odzwierciedla zainteresowanie lekarzy społecznymi i środowiskowymi czynnikami jako przyczynami chorób;

Definicja medycyny społecznej wyrosła na gruncie europejskim, definicja zdrowia publicznego – na gruncie amerykańskim.

Przedmiot medycyny społecznej:

1.       Stan zdrowia ludności

2.       Czynniki społeczne i przyrodnicze kształtujące ten stan

3.       Zależności między w/w czynnikami, które kształtują stan zdrowia ludności

4.       Warunki skutecznego działania na rzecz zdrowia społeczeństwa

Ochrona zdrowia – całokształt zorganizowanego działania na rzecz zdrowego społeczeństwa

Służba zdrowia – system wyspecjalizowanych instytucji, których podstawowym celem działania jest ochrona zdrowia

Opieka medyczna – system usług zdrowotnych świadczonych jednostce przez fachowy personel posiadający uznane przygotowanie i urządzenia służby zdrowia=to co wykonuje służba zdrowia.

Kultura zdrowotna – umiejętność oceny indywidualnych i społecznych potrzeb zdrowotnych oraz stosowanie w praktyce życia codziennego reguł higienicznych i zdrowotnych, jak również umiejętność korzystania z osiągnięć ochrony zdrowia i współdziałanie z nią; kultura zdrowotna jest częścią kultury społeczeństwa

Potrzeba zdrowotna – takie odchylenie w stanie zdrowia pacjenta lub w stanie jego środowiska (od stanu prawidłowego), kiedy trzeba podjąć pewne działania, aby nie doszło do niekorzystnych dla zdrowia skutków

Podział potrzeb zdrowotnych:

1.       Wyrażone (nierzeczywiste)

§         są one zgłaszane przez pacjentów pracownikom służby zdrowia lub innym osobom upoważnionym do ich zaspokojenia

§         mierzyć je można np. śledząc zgłaszalność do przychodni, szpitala, punktu szczepień itp.

Im wyższy poziom kultury zdrowotnej społeczeństwa, tym wyższy odsetek potrzeb wyrażonych

2.       Niewyrażone (rzeczywiste)

§         są to potrzeby, których pacjent nie zgłasza i można je stwierdzić dopiero za pomocą pogłębionych badań (np. badań przesiewowych – skrynning: obecnie w Pl : 1) noworodki na niedoczynność tarczycy, 2) na fenyloketonurię, 3) ew.USG stawów biodrowych w 3 m.ż., ale nie u wszystkich dzieci;).

Teoria góry lodowej – Logana:

Ø       część nad wodą – potrzeby wyrażone

Ø       część pod wodą – potrzeby niewyrażone

Fazy profilaktyki:

1.       całokształt postępowania higienicznego i przeciwepidemicznego

Ø       działalność ta dotyczy ludzi zdrowych, ew. bardziej niż przeciętnie narażonych na działanie czynników szkodliwych

Ø       w tej fazie wyróżniamy dwa etapy:

-          profilaktyka nieswoista (umacnianie i potęgowanie zdrowia)

-          profilaktyka swoista (swoiste zapobieganie chorobom: szczepionki, fluoryzacja, podawanie wit.D3 u dzieci);

2.       zapobieganie rozwojowi choroby poprzez możliwie wczesne jej rozpoznanie oraz wczesne i skuteczne leczenie

Ø       działalność ta dotyczy ludzi chorych we wczesnym stadium choroby

Ø       faza ta polega na zapobiegawczo nastawionym leczeniu

3.       zapobieganie utrwalaniu się niekorzystnych skutków choroby poprzez wczesną i skuteczną rehabilitację

Ø       działalność ta dotyczy ludzi z ograniczeniami niektórych funkcji ustroju

Ø       występuje rehabilitacja

-          medyczna

-          społeczna

-          zawodowa

Główne funkcje ochrony zdrowia:

1.       umacnianie i potęgowanie zdrowia

2.       swoiste zapobieganie chorobom

3.       leczenie zapobiegawcze

4.       rehabilitacja

5.       opieka medyczno-społeczna i opieka terminalna

Pomocnicze funkcje służby zdrowia:

1.       kształcenie kadr

2.       działalność naukowo-badawcza

3.       działalność wychowawczo-oświatowa

4.       zarządzanie służbą zdrowia

5.       współpraca międzynarodowa

(produkcja surowic i szczepionek, pobieranie i przetwarzanie krwi, działalność wydawcza, transport sanitarny itd.)

Zdrowie i metody jego oceny.

Zdrowie – to nie tylko brak choroby i niepełnosprawności, ale też pełne dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne

Choroba (z biologicznego punktu widzenia) to odchylenie od stanu normalnego (norm fizjologicznych) w zakresie dających się zaobserwować funkcji organizmu lub wystąpienia objawów uważanych przez klinicystów za patologiczne

Zdrowie zbiorowości – to stan dynamicznej równowagi między populacją a otoczeniem zapewniający jej możliwość przetrwania i rozwoju dzięki korzystnemu ukształtowaniu cech biologicznych jednostek oraz pomyślnym zmianom w środowisku

Mierniki zdrowia zbiorowości:

1.       bezpośrednie

2.       pośrednie

3.       ryzyka

Mierniki bezpośrednie (zwane inaczej miernikami pozytywnymi):

Ø       mierniki rozwoju fizycznego

Ø       mierniki sprawności fizycznej

aby móc je wykorzystać, trzeba przebadać wszystkie elementy danej populacji; nie dają się one upowszechniać (wyjątek stanowią tabele i siatki centylowe należnej wagi i wzrostu u dzieci – są one cały czas aktualizowane)

Mierniki ryzyka – przedstawiają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby

Mierniki pośrednie (zwane inaczej miernikami negatywnymi):

Ø       dane o organizacji i działalności służby zdrowia

Ø       warunki zdrowotne

Ø       właściwe mierniki negatywne

Warunki zdrowotne wg WHO:

Ø       stan zdrowia + dane demograficzne

Ø       żywność i żywienie

Ø       wykształcenie

Ø       warunki pracy

Ø       zatrudnienie (rynek pracy)

Ø       zbiorowe spożycie i oszczędzanie

Ø       transport i komunikacja

Ø       warunki mieszkaniowe

Ø       odzież

Ø       wypoczynek i rozrywki

Ø       ubezpieczenia społeczne

Ø       swobody obywatelskie

Właściwe mierniki negatywne – na podstawie umieralności i zachorowalności

Współczynnik umieralności – mówi jaka liczba osób spośród danej populacji zmarła w określonym czasie

                                                 zgony na danym terenie , w danym czasie

                            U =                                                                                               ´ C                                                                                         śr.l.ludności podlegająca ryzyku zgonu

C – oznacza, że przeliczamy na 10 000 lub 100 000 ludności

Współczynnik umieralności proporcjonalnej - % udziału zgonów z określonej przyczyny do ogólnej liczby zgonów na danym terenie, w danym roku;

Obecnie w Polsce:1) ch.ukł. krąż.-nacz. – 50%

                              2) neo – 20%

                              3) wypadki, zatrucia – 7%

Współczynnik umieralności niemowląt :

                          zgony przed ukończeniem 1 r.ż.

                                                                                   x 1000

                          urodzenia żywe w danym roku

Umieralność niemowląt: * wczesna do 28 dnia życia ( wcześniactwo, ¯masy urodzeniowej,

                                                                                        wady wrodzone)

                                           kształtuje w 70% ten wskaźnik

                                        * późna ( przyczyny zakażne, urazowe)                                                                                                                                                                 

Współczynnik śmiertelności – liczba zgonów w stosunku do liczby chorych na daną chorobę

                                          zgony na daną chorobę

                            Ś =                                                ´ C

                                          chorzy na daną chorobę

Współczynnik zachorowalności – liczba nowych chorych w stosunku do badanej populacji

                                          nowi chorzy na danym terenie, w danym czasie

                            Z =                                                                                                           ´ C

                                          śr.l.ludności podlegająca ryzyku zachorowania 

Współczynnik chorobowości – liczba wszystkich chorych w stosunku do badanej populacji

                                          nowi chorzy + starzy chorzy

                            Ch = ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾  ´ C

                                          śr.l.ludn.podl.ryzyku choroby                                                         

              Sem. II

Organizacja służby zdrowia.

Ustawa z 91 r.; do tej pory 12 poprawek, łamała monopol państwa na służbę zdrowia;

ZOZ = Zakład opieki zdrowotnej – jest wyodrębnionym organizacyjnie zespołem osób i środków majątkowych utworzonym i utrzymywanym w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia

Zakład opieki zdrowotnej może być również utworzony w celu:

Ø       prowadzenia badań naukowych i p...