Finanse 9 marca
CZ 1
Pojęcie finansów publicznych.
Finanse publiczne rozumiane są bardzo szeroko bo to jest zjawisko dynamiczne. Finanse publiczne są procesami związanymi z gromadzeniem i wydatkowaniem dochodów i przychodów publicznych, zajmują się także finansowaniem potrzeb pożyczkowych państwa i jednostek samorządu terytorialnego, zaciąganiem zobowiązań angażujących środki publiczne, zarządzaniem tymi środkami, finansowaniem i zarządzaniem długiem publicznym orz rozliczeniami z budżetem Unii Europejskiej. Dzisiaj w nocy ponad 85% banków wierzycieli Grecji zdecydowało się dobrowolnie na umorzenie długów, pozostałe zostały zmuszone (bo ¾ wystarczyło) ale dzięki temu polska waluta uległa wzmocnieniu i euro jest poniżej 4,10 i te zawirowania spowodowały że polskie obligacje cieszą się dużym powodzeniem, sprzedał ich wczoraj na znaczną kwotę minister finansów zagranicznym inwestorom a oprocentowanie jest najniższe od kilku lat. Ale musimy też mieć świadomość że konsekwencje tych umorzeń w odniesieniu do Grecji będą miały jednak różne skutki jeśli chodzi o funkcjonowanie gospodarek właściwie wszystkich państw UE.
Zakres przedmiotowy finansów publicznych jest szeroki. Dwie kategorie środków publicznych, inaczej nazwane które mają troche inny charakter. Jeśli chodzi o dochody to są środki finansowe które są przewłaszczane w sposób ostateczny na rzecz budżetu państwa czy jst czy ewentualnie wyspecjalizowanych funduszy celowych i ten kto te środki finansowe odprowadza nie ma żadnego roszczenia wzajemnego. Obowiązek najczęściej wynika wprost z ustawy i ustawodawca wskazuje jakie środki i jaki fundusz powinny zasilać. Czyli np. w ustawie hazardowej podatek od gier mamy wskazane że on stanowi dochód budżetu państwa. Mamy w ustawie z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wskazane że określone tytuły np. podatek od nieruchomości, rolny, leśny, od środków transportowych stanowią dochody budżetów gmin. Mamy też opłaty. Dzisiaj planuje się deregulacje zawodów, taki pomysł ma minister sprawiedliwości i jednym z pomysłów jest deregulacja zawodu taksówkarza, a aktualnie istnieje obowiązek żeby uzyskać koncesję zdania egzaminu ze znajomości topografii miasta i to jest objęte opłata która ma charakter administracyjny, publiczny i jest dochodem budżetów powiatów. Takim świadczeniami tez które są dochodami są składki na ubezpieczenie zdrowotne, ubezpieczenie emerytalne bo one są kierowane do określonych funduszy a obowiązek ich ponoszenia wynika z przepisów ustaw. Ten kto uregulował należność, składkę nie ma żadnego roszczenia wzajemnego. Czyli ostateczne przewłaszczenie na rzecz budżetu czy funduszu bez jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. I nawet w ustawie o finansach publicznych mamy wskazane że jeżeli jakieś środki finansowe w planie czy w budżecie zostają przeznaczone na pewne wydatki dla konkretnego podmiotu to on też nie ma roszczenia bo budżet jest tylko i wyłącznie planem czyli w ramach posiadanych środków określone zadania będą realizowane.
Natomiast jeśli chodzi o tę druga kategorię, o przychody- tutaj syt zasadniczo wygląda inaczej bo to sa środki o charakterze zwrotnym albo są to należności za świadczone usługi bądź dostarczone towary ale w sferze użyteczności publicznej. Czyli np. mamy opłaty za przejazd środkami komunikacji lokalnej. Są nam świadczone usługi transportowe ale nie przez podmiot prywatny tylko przez podmiot publiczny bo transport lokalny to jest obowiązkowe zadanie własne gminy i w związku z powyższym istnieje zasadnicza różnica pomiędzy opłatą którą mamy wnieść za przejazd a ceną (nawet w pieniądzach:D). To będzie w takim razie ta opłata przychodem w tym przypadku związku komunalnego który na zlecenie gmin realizuje to zadanie. Natomiast tam gdzie mamy do czynienia ze środkami które mają charakter zwrotny, to są np. pożyczki, kredyty, wpływy z emisji obligacji. Bo w takich przypadkach my możemy zwiększyć wydatki w danym przedziale czasowym ale już zaciągając zobowiązanie które trzeba będzie spłacić. I w związku z powyższym wprowadzimy te środki do budżetu jako przychód a nie jako dochód.
Druga strona- Wykorzystanie środków publicznych znowu na 2 kategorie: przeznaczenie środków publicznych to będą wydatki i rozchody. Wydatkiem będzie to co w sposób ostateczny jest przeznaczone na realizacje określonych zadań publicznych. Natomiast rozchodem może być kilka kategorii środków: to będzie spłata zaciągniętych pożyczek i kredytów, wykup papierów wartościowych, ustawodawca dopuszcza także możliwość udzielenia z budżetu pożyczek (jest błąd w ustawie o finansach publ bo w art. 6 wskazano że udzielone pożyczki i kredyty, natomiast zgodnie z przepisami prawa bankowego kredyty mogą być udzielane wyłącznie przez banki). Czyli jeśli ma się tzw. nadwyżkę operacyjną w czasie roku to można pożyczyć , częste są syt kiedy pożycza się podmiotom sektora finansów publicznych które prowadzą działalność usługową w sferze użyteczności publicznej, czyli np. gmina pożycza pieniądze własnemu samorządowemu zakładowi budżetowemu bo on ma wierzycieli którzy jeszcze nie zapłacili a musi sfinansować jakieś tam koszty działalności. Jeśli te pieniądze wracają to my je sklasyfikujemy jako przychody. Jeśli pożyczymy komuś środki finansowe i on nam je zwróci to gdybyśmy to zakwalifikowali jako dochód trzeba by było wykazać w zeznaniu i jeszcze raz zapłacić podatek, dochodem te pieniądze były w poprzednich okresach to sa teraz nasze oszczędności którymi możemy dysponować na różne sposoby, zawierając umowę pożyczki trzeba pamiętać z kim i trzeba pamiętac o obowiązku zgłoszenia tego faktu w organie podatkowym po to żeby albo zapłacić podatek od czynności cywilno-prawnych albo złożyć zeznanie że następuje zawarcie umowy pożyczki pomiędzy osobami najbliższymi wskazanymi w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn a pomiędzy tymi osobami istnieje zarówno zwolnienie ustawowe w podatku od spadków i darowizn jak i w ppc. Pieniądze można pożyczyć komuś tam w rodzinei kto uruchamia interes, kupuje samochod/ mieszkanie i żeby on nie miał problemów ze zostanie mu postawiony zarzut że posiada dochody z nieujawnionych źródeł. Bo wtedy ustala się na podstawie oszacowania wielkość tego i w podatku dochodowym od osób fizycznych to jest 75% do zapłaty a niezależnie od tego może być także sankcja z kks. Natomiast gdyby się okazało że taka umowa została zawarta, taka pożyczka została udzielona ale w określonym terminie nie zostało zgłoszone to w organie podatkowym to w przypadku wszczęcia postępowania kontrolnego czy czynności sprawdzających jeśli ktoś będzie powoływał się że te pieniądze które zostały zakwestionowane posiada z pożyczek zaciągniętych wśród najbliższych członków rodziny to niestety zapłaci podatek w wysokości 20 %. Normalnie od umowy pożyczki jest 2%, jeśli jesteśmy w grupie tzw. zerowej uprzywilejowanej to nic ale musimy pamiętać o obowiązku zgłoszenia, jeśli go nie wypełniliśmy to 20% takiej kwoty do zapłacenia.
A zatem jeśli chodzi o rozdysponowywanie środków publicznych to mamy te 2 kierunki . Przy wydatkach to jest ostateczne przywłaszczenie, przy rozchodach to są te środki zwrotne- spłaty otrzymany czy zaciągniętych wcześniej pożyczek i kredytów, to jest wykup obligacji, udzielenie z budżetu pożyczek kredytów i do tej kategorii rozchodów zaliczone są także płatności które mogą wynikać z odrębnych ustaw, a których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku. Ustawodawca zostawił sobie taki margines- inne rozchody które np. mogą być wynikiem operacji finansowych czy Ew mogą też być płatnościami wynikającymi np. z obowiązku rozliczania się SP z międzynarodowymi instytucjami w których Ew polskie organy uczestniczą czy polscy przedstawiciele zasiadają.
Pojęcie środków publicznych, bo wszystkie operacje z którymi mamy do czynienia w ramach finansów publicznych związane są ze środkami publicznymi. Jakie kategorie sa zaliczone do środków publicznych:
1 grupa, najliczniejsza- dochody publiczne:
· w ramach dochodów publicznych największą grupę stanowią daniny publiczne czyli podatki, opłaty, składki, cła i inne należności których obowiązek ponoszenia wynika z przepisów odrębnych ustaw., w których wskazuje się gdzie one mają być kierowane, jakie fundusze mają zasilać. W związku z wejściem w życie ustawy o finansach publicznych pojawił się problem jeśli chodzi o finansowanie ochrony środowiska. Wg prawa ochrony środowiska za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian wnoszone są opłaty. I do 2010 r. one proporcjonalnie zasilały fundusze ochrony środowiska- narodowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Ale ustawa o finansach publicznych zmieniła także przepisy o ochronie środowiska, pozostawiając 2 kategorie- narodowy fundusz ochrony środowiska i wojewódzkie fundusze, podmioty z osobowością prawną, natomiast w zakresie powiatowych i gminnych funduszy wprowadzono już taka zasadę że te środki finansowe kierowane są wprost do budżetu. W samorządzie terytorialnym fundusze celowe zostały zlikwidowane, sa tylko fundusze celowe państwowe. W związku z tym możemy mieć pewne problemy bo jeśli popatrzymy na te finanse samorządowe to mamy do czynienia z mizerią, że nie ma środków finansowych na realizacje zadań. Dzisiaj jest tak jeśli chodzi o gminy że 2 podstawowe pozycje, najistotniejsze to jest finansowanie oświaty (w niektórych gminach 60% wydatków budżetowych!) i pomoc społeczna. Karta nauczyciela- daje szczególne uprawnienia, w gminach wiejskich gmina ma obowiązek wypłacać nauczycielowi dodatek wiejski. Szkoła jest gminna, nauczyciel jest państwowy, jemu wysokość wynagrodzenia w drodze rozporządzenia ustala minister edukacji narodowej a karta nauczyciela jako ustawa(?) gwarantuje różne uprawnienia.
· II grupę stanowią odsetki. Od środków na rachunkach bankowych, od udzielonych pożyczek i kredytów, od nieterminowo uregulowanych należności.
· Następnym źródłem dochodów są wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych. One mogą być albo dochodem albo przychodem!
· Dochody z mienia. Czyli z umów najmu, podnajmu, innych umów o podobnym charakterze, także dywidendy z tytułu zaangażowanego majątku.
· Kolejną grupę stanowią (i to się raczej nie zdarza) spadki, zapisy, darowizny w formie pieniężnej.
· Odszkodowania za utracone bądź uszkodzone mienie.
· Kwoty uzyskane przez podmioty sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji. Kwoty uzyskane z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji no i dochody ze sprzedaży majątku rzeczy i praw niebędące przychodami. Czyli jeśli sprzedamy jakiś składnik majątkowy to on może być albo przeznaczony na rozwój czyli wpływy ze sprzedaży będą bieżącym dochodem Albo na bieżącą konsumpcje poprzez finansowanie niedoboru czyli zakwalifikowanie jako przychód. Wszystko będzie zależało od tego jaka będzie podjęta decyzja jak te środki należy zaklasyfikować.
Drugą grupę środków publicznych stanowią przychody. Ze sprzedaży papierów wartościowych, z prywatyzacji majątku, ze spłat pożyczek i kredytów które zostały udzielone z budżetu, także przychody z otrzymanych pożyczek i kredytów oraz z innych operacji finansowych. Jeśli chodzi o prywatyzację t mamy 2 takie syt- jedna to jest zaewidencjonowanie wpływu z prywatyzacji Ajko dochodu a druga identyczna syt ale zaklasyfikowanie jako przychodu. Różnica polega na tym że jeśli my to zaklasyfikujemy jako dochód to można przyjąć że te wpływy z prywatyzacji będą przeznaczone na rozwój, na finansowanie różnego rodzaju przedsięwzięć w tej szeroko rozumianej sferze użyteczności publicznej, tych przedsięwzięć infrastrukturalnych które państwo musi zrealizować bo nie ma innych chętnych, czy ewentualnie znajduje się jakiś przedsiębiorca że może Ew być dotacja z budżetu dla przedsiębiorców jeśli jest np. jakaś inwestycja obarczona dużym stopniem ryzyka i prywatny przedsiębiorca sam takiej decyzji inwestycyjnej by raczej nie podjął. Czyli państwo chce wspierać rozwój określonej branży, dziedziny finansować w zakresie inwestycji. Natomiast jeśli zaklasyfikujemy to do kategorii przychodów no to wtedy służy to zwiększeniu bieżących wydatków i w związku z powyższym na konsumpcję. Jeśli popatrzymy na procesy prywatyzacyjne w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat to myśmy po prostu przeżarli majątek narodowy :D. Musimy mieć świadomość że jesteśmy krajem biednym! Nie z własnej winy L. Zostaliśmy skazani na swego rodzaju banicję, opuszczono żelazną kurtynę mocarstwa po wojnie się podzieliły strefami wpływów i zostaliśmy po tej stronie. Ten nasz potencjał nie był zbyt duży, środków finansowych też nie za wiele kiedy otwarła nam się możliwość to już w drugą stronę, porównywania się do państw Europy Zachodniej to potrzeby społeczeństwa też wzrosły, zaczęły napływać towary z zagranicy i chęci posiadania uległy zwiększeniu. Cały kryzys finansowy wziął się tak naprawdę ze Stanów gdzie przekredytowano, tam każdy kto chciał dostawał kredyt. Prywatyzując majątek narodowy należałoby przyjąć że to co państwo czy samorząd sprzedaje służy na to żeby czegoś nowego przysporzyć, jeśli gmina np. sprzedaje mieszkania i lokale użytkowe to z tych pieniędzy powinna realizować budownictwo socjalne, a tego się nie robi. Do środków publicznych zaliczamy środki pochodzące z budżetu UE oraz z funduszy zagranicznych które nie podlegają zwrotowi. Np. środki przekzywane przez inne państwa europejskie które nie są członkami UE ale są członkami europejskiego porozumienia o wolnym handlu EFTY. Do tej kategorii będą należały także przychody sektora jednostek finansów publicznych z prowadzonej przez nie działalności. Możemy mieć do czynienia z syt zbliżoną do prywatyzacji że pewne wpływy, należności przez podmioty należące do sektora finansów publicznych raz mogą być zaliczone jako dochody raz jako przychody. O tym będzie decydowała forma organizacyjno- prawna danego podmiotu. Jeśli on będzie się rozliczał z budżetem w formie brutto czyli w całości będzie objęty budżetem to te należności które pobiera taki podmiot to są dochody. Tutaj mamy do czynienia z jednostkami budżetowymi. Natomiast jeśli on będzie rozliczał się netto z budżetem czyli będzie rozliczał się wynikiem finansowym czyli z osiąganych przychodów będzie pokrywał koszty działalności a z budżetem będzie rozliczał się nadwyżką lub niedoborem środków obrotowych korzystając Ew w przypadku niedoboru z dotacji to on będzie to miał kwalifikowane jako przychody. Nawet w samej def samorządowego zakładu budżetowego mamy że z osiąganych przychodów pokrywa koszty działalności. Jeśli weźmiemy pod uwagę jednostkę budżetową np. sąd to sąd ma też pewne należności np. z wymierzonych grzywien czy opłaty sądowe- to też są wpływy ale ponieważ sąd działa jako jednostka budżetowa to one będą zakwalifikowane jako dochody i to nie będą dochody tej jednostki tylko to będą dochody budżetu.
Dysponowanie środkami publicznymi podlega ściśle określonym rygorom, wydatkowanie musi odbywać się w trybie przepisów ustawy prawo zamówień publicznych lub drugiej ustawy dotyczącej robót budowlanych i usług z obowiązkiem rozliczenia dokonanych wydatków czy Ew rozchodów no i z sankcjami które mogą wpłynąć w związku z wadliwym gospodarowaniem środkami publicznymi bo te sankcje przewidziane są przede wszystkim w przepisach ustawy z 17 grudnia 2004 o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych co nie wyklucza także pociągnięcia do odpowiedzialności karnej czy karno-skarbowej. Z tym że zasada jest taka że w momencie kiedy zostaje wszczęte Ewentualnie postępowanie w sprawie karnej czy karno-skarbowej to postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publ na ten czas ulega zawieszeniu. Bo może się okazać że ten stopień społecznej szkodliwości czynu w ocenie prokuratora będzie nieznaczny i on nie sformułuje wniosku i nie skieruje go do sądu natomiast ewidentnie to działanie bądź zaniechanie będzie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych czyli nie ma podwójnego karania natomiast jeśli Ew niczym skończy się postępowanie prokuratorskie to odwiesza się postępowanie o naruszenie dyscypliny. Kary które są przewidziane w tej ustawie- upomnienie, nagana, kara pieniężna i zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres od roku do lat 5.
Oprócz zakresu przedmiotowego jest jeszcze podmiotowy- czyli jednostki które zostały zaliczone do sektora finansów publicznych. Katalog- art. 9 ustawy o finansach publicznych. Jest on bardzo szeroki i zróżnicowany. Oprócz ustawy o finansach publicznych która ma zastosowanie do tychże podmiotów jeszcze prawie każdy z tych podmiotów ma odrębną ustawę która określa zasady jego funkcjonowania. Który przepis powinien być stosowany?
CZ2
Organy ochrony i przestrzegania prawa- sądy i trybunały, Organy kontroli- NIK, Regionalne Izby Obrachunkowe, oragny ochrony i przestrzegania prawa- Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, sądy powszechne, administracyjne, Krajowa rada sądownictwa, trybunały- trybunał stanu, trybunał konstytucyjny -> to jest pierwsza grupa ORGANY WŁADZY OPUBLICZNEJ.
DRUGA GRUPA stanowią jst i ich związki. Wejście w życie ustawy o finansach publicznych doprowadziło do uporządkowania istniejącego stanu rzeczy dlatego że przepisy finansowe zawarte w poszczególnych ustawach ustrojowych zostały w znacznej części ograniczone z odesłaniem do przepisów ustawy o fin publ. Jedynie nieuporządkowane sa jeszcze do końca kwestie związane z absolutorium czyli z rozliczeniem organów wykonujących budżet przez organy uchwałodawcze. Bo ta procedura jest w samorządzie zróżnicowana. W odniesieniu do związków jst- mamy w każdej ustawie odesłanie że gospodarka finansowa związku toczy się na określonych zasadach jeśli to jest związek gminny to na zasadach które stosuje gmina. Czyli plan finansowy związku jest opracowany w trybie zbliżonym.
Jednostki budżetowe. Pojęcie zdefiniowane w ustawie o fin publ- podmiot który z budżetem rozlicza się w sposób brutto czyli w całości jest objęty budżetem i w związku z tym w art. 11 ustawy o fin publi stwierdzono że są to takie podmioty sektora finansów publicznych które nie posiadają osobowości prawnej które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu a osiągane dochody odprowadzają odpowiednio na rachunek budżetu państwa bądź budżetu jst. W zależności od tego kto powołuje do życia czy organ stanowiący jst czy Ew dysponent części bądź inny podmiot jeśli chodzi o państwo no to jednostka będzie z tym odpowiednim podmiotem rozliczać. Jeśli to b,ędzie uchwała rady powiatu to to będzie powiatowa jednostka budżetowa na funkcjonowanie dostanie pieniądze z budżetu powiatu to będzie wydatek z tego budżetu realizowany przez jednostkę a jeśli osiągnie jakiekolwiek dochody to je wpłaci do budżetu. W jednostkach budżetowych istnieje całkowity zakaz wiązania dochodów z wydatkami. Przykład jedn budżetowej która osiąga dochody- urząd skarbowy; urząd celny. Albo mamy wprost w przepisach określone że dany podmiot jest jednostką budżetową albo działa na zasadach jednostki budżetowej. Np. SKO jest państwową jednostką budżetową, czy RIO któraś tam konkretna, natomiast w odniesieniu do urzędu gminy czy starostwo powiatowe czy urząd marszałkowski to w ustawach mamy wskazane że one działają na zasadach jedn budżetowych. Jednostki budżetowe działające na podstawie statutu który zostaje im nadany przez organ powołujący do życia i planu finansowego. Taki reliktem przeszłości w odniesieniu do pewnej kategorii jednostek budżetowych jest pozostawienie im prawa do posiadania środków finansowych gromadzonych przez te jednostki z określonych tytułów. To dotyczy jednostek które działają na podstawie przepisów ustawy z 97 r. o systemie oświaty. Do końca 2009r przy jednostkach budżetowych mogły być uruchamiane pewne inne jeszcze formy działalności w postaci gospodarstw pomocniczych albo środków specjalnych. Potem środki specjalne zamieniono na rachunki dochodów własnych i w pewnym zakresie umożliwiono pozostawianie w jednostce budżetowej środków finansowych zgromadzonych w związku z prowadzoną działalnością. Wprowadzając w życie ustawę o finansach publ zdecydowano że te formy rozliczającej się w sposób brutto zostaną zlikwidowane i w związku z tym uszczerbku doznałyby również placówki oświatowe które czerpią korzyści z pewnych źródeł wspomagających ich funkcjonowanie ale tak naprawdę pochodzące z zasobów prywatnych i gdyby Ew odebrano tą możliwość to w syt gdyby szkoła musiała przekazać wszystkie wygenerowane środki do budżetu to nikt by tych pieniędzy nie dał. W związku z tym pozostawiono jednak możliwość i na mocy nawet dodanego po nowelizacji w 2010r. w listopadzie na mocy art. 11a dopuszczono możliwość pozostawiania w placówkach oświatowych środków finansowych które pochodzą ze spadków, zapisów, darowizn które zostały przekazane w postaci pieniężnej na rzecz danej placówki czyli np. jest akie połączenie przepisów o gospodarce finansowej jednostek z przepisami podatkowymi, rodzice np. dokonują wpłaty na komitet rodzicielski traktują to jako darowiznę na rzecz szkoły i mają prawo dokonania odliczenia od podstawy opodatkowania w podatku dochodowym no a szkoła może te pieniądze zatrzymać na tym rachunku tzw. dochodów własnych. Placówkom oświatowym pozostawiono prawo zatrzymania środków pochodzących z odszkodowań i Ew jakis tam wkład za uszkodzone czy utracone mienie które pozostawało w zarządzie czy w użytkowaniu placówki także środki które są wypracowywane a pochodzą z działalności która wykracza poza zakres działalności podstawowej określonej w statucie takiej placówki oświatowej i to mogą być Ew działania związane ze świadczeniem usług w tym także szkoleniowych i informatycznych (np. kursy obsługi komputerów dla seniorów; technikum samochodowe organizuje kursy dla kierowców na podwyższenie kategorii prawa jazdy…itp). Są różne formy działalności tzw. pozaszkolnej i środki finansowe wypracowane z tego tytułu mogą pozostać. Tez wpływy które pochodzą z opłat egzaminacyjnych albo za wydawanie świadectw i certyfikatów czy za sprawdzanie kwalifikacji. Też w szkołach funkcjonują stołówki szkolne, kiedyś najczęściej były gospodarstwami pomocniczymi przy szkole ale teraz takiej możliwości nie ma więc one są w ramach struktury jednostki budżetowej czyli szkoły ale częściowa odpłatność która jest pobierana za wyżywienie i za zakwaterowanie (internat) mogą pozostać w tej szkole. I Ew. także środki które pochodzą z tzw. dopłat bezpośrednich innych płatności które stosowane są w ramach wspólnej polityki rolnej UE otrzymywane przez takie placówki na podstawie odrębnych przepisów, np. technikum rolnicze czy leśne dostaje środki finansowe bo np. w ramach praktyk uczniowie realizują zad w zakresie zalesiania. Szkoła może ubiegać się o pieniądze na ten cel. Wyjątek od ogólnej zasady że jednostka budżetowa odprowadza całość środków finansowych. Decyzje o utworzeniu takiego rachunku podejmuje kierownik jednostki budżetowej po uzyskaniu zgody organu który prowadzi szkołę. Wygospodarowane w ten sposób dochody mogą służyć finansowaniu wydatków bieżących i majątkowych jeśli z darowizny to na cele wskazane przez darczyńcę, no i Ew na remont czy odtwarzanie mienia zwłaszcza jeśli te środki pochodzą z odszkodowań.
Wszystkie urzędy np. państwowe też funkcjonują bezpośrednio jako jednostki albo na zasadach przewidzianych dla jednostek budżetowych.
Tworzenie tych jednostek- ministrowie, kierownicy centralnych urzędów, wojewodowie, Ew. inne organy które zostaną do tego upoważnione jeśli chodzi o państwowe jednostki budżetowe i organy stanowiące jst jeśli chodzi o samorządowe bo utworzenie jednostki budżetowej pociąga za sobą konsekwencje- musimy ją wyposażyć w określony majątek, w siedzibę i w środki majątkowe na funkcjonowanie zatem jeśli ona w całości jest związana z budżetem to organ który budżet uchwala decyduje o tym czy będą np. 2 jednostki budżetowe czy jedna.
Ten plan finansowy który jest tworzony w jednostce budżetowej ma ścisły związek z budżetem. Określone są dochody i wydatki budżetowe.
Następną formą są samorządowe zakłady budżetowe- tutaj May do czynienia z taką syt że samorządowy zakład budżetowy funkcjonuje nie tylko na podstawie przepisów ustawy o finansów publ ale jako taki został powołany do życia już w połowie lat 90tych ustawą o gospodarce komunalnej. Ta ustawa z 96r. nakazała przekształcanie przedsiębiorstw komunalnych w spółki komunalne bądź zakłady budżetowe. Ustawodawca nakazał przekształcenie nieistniejącego podmiotu w nieistniejący podmiot. Dlatego ze przedsiębiorstw komunalnych w Polsce nie było. Wg przepisów wprowadzających ustawy o samorządzie terytorialnym z 13 maja 90r. dokonano przekazania dotychczasowych przedsiębiorstw państwowych tzw. terenowych do prowadzenia samorządom- np. spodek. W tej ustawie o gospodarce komunalnej przewidziano 2 możliwości- spółka komunalna albo zakład budżetowy. Żaden z tych pomysłów nie był dobry. Dla spodka wybrano formę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a dla stadionu śląskiego formę zakładu budżetowego. Dzisiaj spodek jest jednostką budżetową.
Jeśli chodzi o funkcjonowanie samorządowych zakładów budżetowych przyjęto istniejące wcześniej ograniczenia że ta dotacja z budżetu nie może przekraczać 50% kosztów działalności. Przychody z działalności (należności czynszowe) nie wystarczają na pokrycie kosztów. W związku z tym przekracza się ten próg 50% i trzeba podjąć decyzję o likwidacji zakładu budżetowego i w to miejsce nic się nie da wprowadzić tylko jednostkę budżetową.
W ustawie nazwano samorządowe zakłady budżetowe- co oznacza że już państwowych zakładów budżetowych nie ma. One zostały zlikwidowane jeszcze poprzez przepisy przejściowe do końca 2010 r.
Dzisiaj w ustawie o fin publ samorządowy zakład budżetowy zdefiniowany jest w ten sposób że jest to taki podmiot który realizuje zadania własne jst w zakresie określonym w art. 14 ustawy o fin publ a istotą jego działania jest odpłatne wykonywanie zadań i pokrywanie kosztów działalności przychodów własnych prawem uzyskania dotacji z budżetu ale nie wyższej niż 50% kosztów działalności. Dzisiaj nie ma swobody, art. 14 ustawy określa w jakich sferach mogą funkcjonować podkreślając że one mają realizować zadania własne jst. Ale w katalogu nie wszystkie wskazane zad są zad własnymi. Zad w zakresie: gospodarki mieszkaniowej, gospodarowania lokalami użytkowymi, utrzymanie dróg, ulic, mostów, placów, organizacja ruchu drogowego. Utrzymanie- szeroko rozumiane, nawet z obowiązkiem zapewnienia oświetlenia dróg. Jeśli chodzi o finansowanie oświetlenia dróg, ulic, placów i mostów – ten obowiązek został wprowadzony przez ……… energetycznego. Gminy zakwestionowały ten obowiązek wnosząc do Trybunału Konstytucyjnego w 2006r. a TK stwierdził że środki finansowe które zostały przyznane w związku ze zwiększeniem udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią tę pozycję które powinna służyć finansowaniu tego oświetlenia. Kiedyś ta infrastruktura oświetleniowa stanowiła w znacznej części własność gmin.
Także to jest traktowane jako zadanie własne i w tym zakresie mówiąc szeroko o utrzymaniu dróg, ulic i mostów mogą być powoływane zakłady budżetowe.
Zadania w zakresie utrzymania wodociągów, zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania śmieci, składowania śmieci, utrzymania porządku w miastach, prowadzenie wysypisk, unieszkodliwianie odpadów poprzez np. spalanie no i Ew. zadania z zakresu zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.
W zakresie realizacji lokalnego transportu zbiorowego. Jeśli to jest zakład budżetowy to jest to nie do końca opłacalne stąd wybiera się inne formy np. tramwaje śląskie mają formę spółki akcyjnej.
Prowadzenie targowisk i hal targowych, utrzymanie zieleni gminnej i zadrzewień, także kultura fizyczna, sport, utrzymywanie terenów rekreacyjnych, urządzeń sportowych- to mogą realizować samorządowe zakłady budżetowe.
Dodano jeszcze w 2010r. zad z zakresu pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej a także rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych- jest wątpliwość czy to jest zad własne?
Następne na pewno nie jest zad samorządowym: utrzymywanie różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt w tym w szczególności prowadzenie hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem w celu ich ochrony poza miejscem ich naturalnego występowania. Czyli ogrody zoologiczne.
Prowadzenie cmentarzy- np. w Katowicach cmentarz komunalny prowadzony jest jako zakład budżetowy i oferuje różnego rodzaju dodatkowe usługi, np. mycie i sprzątanie nagrobka.
Nie zawsze da się pobierać przychody bo jeśli np. można zorganizować ten samorządowy zakład budżetowy zajmujący się utrzymaniem zieleni gminnej i zadrzewień to z tego specjalnie kasy nie ma czyli łączy się np. taką działalność z inną czyli np. cmentarz komunalny który ma w sferze działalności jeszcze utrzymanie zieleni.
Gminy były zainteresowane tym żeby jednak taka forma działalności mogła istnieć, liczą się z tym że jeśli powołają ją do życia w taki sam sposób czyli uchwałą rady to jeśli przychody nie wystarczą na pokrycie kosztów to trzeba będzie dofinansować z budżetu.
Kolejną formą organizacyjną ale już państwową są agencje wykonawcze. Państwowe osoby prawne (art. 18 i nas...
WPIA.KATOWICE