WĘGLOWODANY
2.
SUBSTANCJA
WZÓR
ZASTOSOWANIE W LECZNICTWIE
glukoza
1. doustnie- środek energetyczny- w infekcjach z gorączką itp.
2. iniekcje (roztw 40-50%)- w celu obliteracji żył
3. zwenętrznie- na trudno gojące się rany i owrzodzenia
4. w płynach infuzyjnych- odżywianie paraenteralne
fruktoza
1. intoksykacja wątroby
2. w dietach cukrzycowych (fruktofuranoza)
galaktoza
1. badania diagnostyczne czynności wątroby
ramnoza
sacharoza
1. podstawa w sporządzaniu syropów
2. corrigens- dla poprawy smaku
skrobia
amyloza
amylopektyna
1. zewnętrznie- w stanach zapalnych w formie zasypeki kleiku
2. wewnętreznie- osłaniajaco w st. zapalnych przewodu pokarmowego, nadkwaśności i biegunkach
celuloza
1. jako błonnik przy zaparciach
2. w postaci oczyszczonych i odtłuszczonych włosków bawełny- wata opatrunkowa.
inulina
1. służy do otrzymywania fruktozy
4. cukier inwertowany, miód- istotne różnice
cukier inwertowany
miód
brak samku, zapachu, właściwości leczniczych
1. wytwarzany przez pszczoły
zawiera ziarna pyłku
2. skład: cukier inwertowany (70-80%)
sacharoza 1,3%
maltoza 7,3%
subst. białk. enzymy, witaminy (A, B2, B6, C) subst. azotowe- acetylocholina
woda (do 20%)
DZIAŁANIE
1. środek spożywczy szczególnie zalecany dla osób o osłabionym mięśniu sercowym i układzie nerwowym
2. w chorobach wątroby
3. ma właściwosci antybiotyczne- stos. do leczenia ran
4.kaszel, przeziebienie, chrypka
5. Śluzy, pektyny, liposoki- definicje
ŚLUZY- heteropolisacharydy
pęcznieją w wodzie, tworząc ROZWTW. KOLOIDOWE I ŻELE
wyst: Malvaceae, plantaginaceae, Asteraceae, Scrophulariaceae, Linaceae, Boraginaceae
Działanie farmakologiczne śluzów:
1. przeciwkaszlowo- zmniejszają st. zapalne, osłabiaja podrażnienie receptorów kaszlowych, romiękczaja wydzielinę
2. przeczyszczająco- pęcznieją w przew. pok. zwiększjać perystaltykę
3. przeciwzapalne
4. immunostymulująco, przeciwzapalnie
PEKTYNY
polimery, NAJCZĘŚCIEJ- RAMNOGALAKTOURONINY. u większości pektyn przy C4 ramnozy przyłączone są oligocukry składające się z arabinozy i galaktozy.
zlokalizowane są w środkowej blaszce ściany kom. roślin.
Działąnie farmakologiczne pektyn
1. osłaniająco na przwód pokarmowy, regulują trawienie
2. sprzyjaja prawidłowej florze jelitowej- do leczenia biegunek u dzieci.
3. obniżanie poziomy cholesterolu
GUMY Wyschnięta patologiczna wydzielina wypływająca z uszkodzonych pni i gałęzi gatunków z rodzaju Acacia
rozgałęzione heteropolisacharydy- ZB. Z KWASÓW URONOWYCH.
dobrze rozp. w wodzie- tworzą lepkie roztw.
do produkcji granulatów, emulsji, zawiesin.
6. różnice w budowie chemicznej skrobii i celulozy
Skrobia
amylopektyna- budowa rozgałęziona glukoza a(1,4) i a(1.6)
- źle chłonie jod
1-RZ gr. OH zestryfikowane kwasem fosforowym
4. w zimnej wodzie nierozp. w ciepłej pęcznieje
1. jednostka dwucukrowa- celobioza
2. zbudowany z jednego typu cząsteczki
3. połączenia glukoza B(1,4)
4. nierozpuszczalna w wodzie
5. tworzy wiązania wodorowe między łańcuchami- tworzy fibryle. W ich obrębie wytw. się struktury krystaliczne celulozy- micele. Pomiędzy wyst. też formy bezpostaciowe.
9. Galaktany. Laktuloza, laktitol- właściwości, działanie, zastosowanie.
galaktany polimery D lub L- glukozy
składniki ścian kom. krasnorostów (Rhodophyta)
AGAR= agaroza i agaropektyna
żel z Gelidum- Smuklice z Rhodophyta- krasnorostów
pomarszczone, bezbarwne pasemka, suchy- bez smaku i zaachu po namoczeniu śluzowaty, morski
działanie i zastosowanie:
1. zmniejsza uczucie głodu, pobudza trawienie (pęcznienie)
2. przemysł- środek ułatwiajacy rozpad tabletek.
KARAGEN
plechy Chondrus crispus Chrzęścica kędzierzawa Rhodophyta
działanie i zastosowanie
1. właściwosci powlekające- dział. p. zapalne
2. ułatwia wypróżnianie
3. przemysł- stabilizatroy przy prod. emulsji, kremó, środki zagęszczające
laktuloza - połączenie B-D-galaktozy (1,4) z D- fruktozą
disacharyd nieprzyswajalny w jelitach
wyw. osmotyczne działanie przeczyszczające
stosowana w przewlekłych zaparciach
laktitol ???? słodzik, alkohol cukrowy prod. z laktozy
10. kwas alginowy (Acidum alginicum) i alginiany- działanie i zastosowanie w lecznictwie
Kwas alginowy- liniowy polimer kwasu D-mannuronowego i D-guluronowego
występowanie: brunatnice (Phaeophyta) – Laminaria sp. Fucus sp.
pochodzenie: Ocean Atlantycki i Spokojny
kwas- nierozp./ sole sodowe, potasowe- tw. koloidy,/ sole met. wielowartościowych- żele.
1. są niestrawialne i nietoksyczne
2. hamują resorpcję niektórych radioaktywnych jonów metali Sr, Cd
3. zmniejszają stężenie cholesterolu
4. ochronne powłoki w zranieniach (wchłania się)- alginian wapnia- przeciwkrwotoczny
5. przemysł: stabilizator i śr. wiążący w tabletkach, kremach, maściach
11. Inne polisacharydy o char. kwaśnym- chityna, chitozan, chondroityna, pektyny- właściwości, działanie i zastosowanie.
chityna- poliheksozoamina
składnik ścian grzybów
nie ma zastosowania w lecznictwie
chitozan: Produkowany w procesie chemicznej deacetylizacji chityny.
Mikrokrystaliczny chitozan charakteryzuje się szeregiem właściwości użytkowych:
wysoką wartością wskaźnika wtórnego pęcznienia,
zdolnością do tworzenia błon polimerowych bezpośrednio z zawiesiny,
wysoką adhezyjnością,
kontrolowaną bioaktywnością,a zwłaszcza działaniem antybakteryjnym,
biozgodnością i nietoksycznością,
chondroityna: Chondroityna działa przeciwbólowo i zwiększa ruchomość stawów. Posiada dużą biodostępność przez co jest świetnie wchłaniana z układu pokarmowego
12. Lichenina, izolichenina- definicja. Kwasy porostowe, ich działanie i zastosowanie w lecznictwie.
licheniny: Wielocukry zbudowane z cząsteczek glukozy (beta-D-glupiranozy), Wykazują działanie osłaniające na błony śluzowe. Nie są trawione w przewodzie pokarmowym człowieka.
występowanie- Cetraria islandica- Tarczownica islandzka ,w zbożach (owies jęczmień).
polisacharyd liniowy zbudowany z B-D-glukopiranozy
pod wpływem jodu słabo się barwi
izolichenina- Polisacharydy zbudowane z cząsteczek glukozy (alfa-D-glukopiranozy) występująca w tarczownicy islandzkiej, krusznicy jadalnej. Są trawione w przewodzie pokarmowym
kwasy porostowe- gł. kwas protocetrarowy- wyst w
Cetraria islandica- Tarczownica islandzka
w porostach z rodzajów:
brodaczka (Usnea),
granicznik (Lobaria),
chrobotek (Clodonia),
Mają budowę zróżnicowaną, są:
-pochodnymi fenolokwasów tworzących depsydy (kwas fumaroprotocetrarowy w tarczownicy islandzkiej),
-pochodnymi furanu (kwas protolichesterynowy w tarczownicy).
działanie: 1. antybiotyczne- nawet na prątki gruźlicy i Helicobacter pylori
2. jako środek goryczowy- pobudzają trawienie
13. Dekstryna, dekstrany- budowa, własciwości, działanie i zastosowanie w lecznictwie.
DEKSTRYNY- produkty częściowej odbudowy skrobi- cząsteczki różnej wielkosci.
dekstryna- substancja rozprowadzająca proszki, klej
cyklodekstryny- cykliczne oligosacharydy zb. z kilku (6-8) cz. glukopiranozy poł wiąz a(1,4)
pow. czasteczki ma właść hydrofilowe a wnętrze hydrofobowe. Tworzą kompleksy.
otrzymywane biotechnolog. przez bakterie
subst. pomocnicze, mogą zwiększać biodostępność leków
DEKSTRANY- polisacharydy poch. bakteryjnego powst. z sacharozy przy udziale bakt. Leucnostoc mesentroides.
silnie rozgałęziona cząsteczka z a-D-glukopiranozy a-(1-6), a(1-4), a(1,3)
działanie:
1. zapobiegaja aglutynacji krwinek
2. w biotech.- sita molekularne dla wielkocząsteczk. subst.
15. Substancje roślinne śluzowe
1. Lichen islandicus Cetraria islandica- Tarczownica islandzka Parmeliaceae
2. Foenugraeci semen Trigonella foenum graecum Kozieradka pospolita Fabaceae
3. Linii semen Linum usitatissimum Len zwyczajny Linaceae
4. Plantaginis ovatae semen Plantaginis ovatae seminis tegumentum Plantago ovate Babka jajowata Plantaginaceae- Babkowate
topolow