Łysiak, Waldemar - Łysiak na łamach.pdf

(1610 KB) Pobierz

Łysiak

na łamach

Przedmowa wydawcy

Słowo ksią kowe zostaje na półce w wielu domach, słowo gazetowe ginie — po latach mo na je znaleźć tylko

w zakurzonych zszywkach prasowych na półkach bibliotek publicznych. Dlatego warto ocalać perły publicystyki.

Kierując się tym przekonaniem, prezentujemy wybór dziennikarskich tekstów znakomitego pisarza, bez wątpienia

najpoczytniejszego w Polsce w ostatnich latach. (Dowiodły tego niezbicie wszystkie bez wyjątku publikowane

ostatnio sondy bibliotekarskie i księgarskie,

vide

„Polityka” 25 IX 1982 czy „Kurier Polski” 4 I 1983, oraz liczne

ogłoszenia w prasie: „Wszystkie dzieła Waldemara Łysiaka kupię”).

Pisarz, publicysta, wykładowca wy szej uczelni, dr Waldemar Łysiak jest autorem znanym czytelnikom prasy

z licznych artykułów i wywiadów (po jego dane biograficzne odsyłamy do „ankiety personalnej”, którą wypełnił

dla „Przekroju” — przedrukowujemy ją w rodziale „Wywiady”). W tomie, który właśnie oddajemy do rąk

czytelnikom, interesuje nas wyłącznie Łysiak na łamach gazet i pism. Barbara Kanold nazwała Łysiaka obecnego

na łamach prasowych: „Wielką, pasjonującą osobowością w gatunku publicystyki zajmującej się kulturą, literaturą,

historią. Czyta się go jednym tchem” („Dziennik Bałtycki” 17 — 20 IV 1981). Juliusz Foss pisał: „Waldemar

Łysiak, znakomity autor interesujących i niewiarygodnie wszechstronnych tekstów, jest jednym z nielicznych

autorów, przy czytaniu którego ręce mi opadają; opadają z szacunku, mo e nawet z zazdrości... Jak piekielnie du o

dobrej techniki pisarskiej!... No i powiedzcie, czy nie ma szamaństwa w tym, czy nie ma zwyczajnych czarów, jeśli

nawet zawodowiec musi spojrzeć na to z szacunkiem, zresztą tym większym, kiedy pomyśli, z jaką regularnością i

częstotliwością Waldemar Łysiak bierze pióro do ręki i to pióro jakby samo mu posuwało się do przodu...”

(„Walka Młodych” 6 V 1979). W poświeconej najwybitniejszym pisarzom polskim i obcym ksią ce „Konstelacje”

(Warszawa 1980), autor, Krzysztof Narutowicz, w rozdziale poświęconym Łysiakowi stwierdził, i teksty

publicystyczne Łysiaka „mo na czytać na dziennikarskich seminariach — jest to klarowny, intensywnie barwiony

preparat, pokaz kunsztu: tak się opracowuje konstrukcję, komponuje składniki, tak się dawkuje informację i

napięcie, eby to było czytane (...) Paradoksalne, e Łysiak, obecny we wszystkich liczących się pismach, autor

tekstów mistrzowskich, w rozmowach określa dziennikarstwo jako gatunek podrzędny. Honoruje wyłącznie

ksią ki...”. Rzeczywiście — kilkakrotnie w wywiadach Łysiak wyra ał się o publicystyce z odcieniem

lekcewa enia, twierdząc, i traktuje ją jako margines swej twórczości, jako działalność wyłącznie zarobkową, i e

jedynie dla swoich prac literackich rezerwuje „morderczą pracę nad słowem”. Tak jakby bał się być posądzonym o

dziennikarstwo. Lecz jak słusznie zauwa ył Narutowicz: „Nawet pisząc powieść-rzekę czy poemat liryczny Łysiak

zawsze będzie urodzonym dziennikarzem, tak jak dziennikarzem był Mackiewicz. Tamten te bywał niesłychanie

poetyczny i troszeczkę anachroniczny, i strasznie kochał legendę”. Równie z Catem-Mackiewiczem, a tak e z

Melchiorem Wańkowiczem porównano Łysiaka w „Faktach” (28 XI 1978), uznając go za spadkobiercę tych

świetnych

pisarzy, którzy parali się urnalistyką.

Za wszystko, co powy ej, starczy zresztą fakt, e niektóre artykuły prasowe Łysiaka sprzedawano na czarnym

rynku po kilkaset złotych, jak o tym informowała prasa, m. in. bo onarodzeniowa „Panorama Północy” w 1979

roku.

Prezentujemy poni ej wybór tekstów prasowych Waldemara Łysiaka z lat siedemdziesiątych i z początku

osiemdziesiątych. Z kilku przyczyn nie było łatwo dokonać tej selekcji. Pierwszą trudność stanowiła spora liczba

owych artykułów i felietonów Łysiaka, który, nie będąc etatowym publicystą (jedynie w „Architekturze” i w

„Literaturze” był przez pewien czas współpracownikiem ryczałtowym), pisywał jako tzw. „autor

zewnątrz” na

zamówienie wielu pism

; miał te przez kilka lat stałe felietony we wkładce architektonicznej „Kultury”

(podpisywał je: Archibald), w „WTK” („Polonica kieszonkowe”) i w „Stolicy” (tzw. „poletko z bykiem”, od

graficznego symbolu tych felietonów, pokazującego byka atakowanego szpadą).

Względy objętościowe sprawiły, i musieliśmy zrezygnować ju nie tylko z wielu cennych pozycji, lecz nawet

z całych działów gatunkowych (m. in. nie przedrukowujemy pasjonujących reporta y Łysiaka z kilkunastu

egzotycznych krajów; zamieszczał je w „Kontynentach”, „Przekroju”, „Dookoła

świata”,

„Perspektywach”,

„Razem”, „Myśli Społecznej” i innych tygodnikach ilustrowanych).

Na ogół pod własnym nazwiskiem; w nielicznych przypadkach u ywał pseudonimów: Wojciech Kowalewski (w

„Literaturze"), Archibald (w „Kulturze"), Valdemar Baldhead (nowele drukowane w „Perspektywach") i Rezerwowy Ł. (w

„Literaturze").

Drugą trudność stanowił problem naukowej hermetyczności pewnych publikacji (zwłaszcza w „Architekturze”

i w „Ochronie Zabytków”) — zrezygnowaliśmy z pozycji wąskospecjalistycznych, zbyt trudnych dla nie

obznajmionego z daną dziedziną czytelnika.

Wreszcie trzeci kłopot to fakt, e wiele z najcenniejszych pozycji publicystycznych Łysiaka, jak choćby teksty

o sztuce (na czele ze

świetną,

przedrukowaną w kilku krajach analizą sztuki XX-wiecznej pt. „Quo vadis ars?”) czy

eseje historyczne (z takimi rewelacjami jak „Prawo błazna” czy „Zbrodnia i kara”) — weszło ju do jego ksią ek, a

przyjęliśmy zasadę, e przedrukowujemy tylko artykuły nigdy przedtem nie publikowane w formie ksią kowej.

Wszystkie przypisy w tym zbiorze pochodzą od wydawnictwa. Skróty dokonane przez wydawnictwo (za zgodą

autora) w przedrukowanych publikacjach zaznaczone są znakiem: (...) i dotyczą wyłącznie tekstów Waldemara

Łysiaka. Natomiast oznaczone tym samym symbolem skróty w cytatach czerpanych przez autora z

wykorzystywanych przezeń

źródeł,

są jego dziełem. Chcąc jednocześnie zaprezentować próbkę talentu graficznego

autora, rozpoczynamy wkładkę ilustracyjną od dwóch jego rysunków, którymi opatrzył swój reporta z aukcji

antykwarskiej w Warszawie („Stolica” 16 XI 1969); zamieszczamy te narysowany przez Łysiaka jednorazowy

symbol jego felietonu w „Stolicy”, którym zastąpiono w Dniu Kobiet stały symbol z bykiem (do tekstu „Korzenie

emancypacji”)

I jeszcze ciekawostka: kiedy i gdzie Waldemar Łysiak po raz pierwszy pojawił się na łamach prasy?

Najdociekliwszy szperacz w rocznikach gazet nie potrafiłby odpowiedzieć na to pytanie, a my nie uczynilibyśmy

tego bez pomocy autora. 30 sierpnia 1957 roku młodzie owy tygodnik „Przygoda” opublikował wyniki

ogólnopolskiego konkursu historycznego dla młodzie y, w którym wzięło udział kilka tysięcy chłopców i

dziewcząt. Przyznano 28 nagród i wyró nień. Zwycię ył, zdobywając 1 nagrodę (radioodbiornik), 13-letni

Waldemar Łysiak z Warszawy.

Patrz rozdział „Szyderstwa"

Architektura

i budownictwo

Zacznijmy od sztuki budowlanej, gdy Waldemar Łysiak jest z wykształcenia architektem, absolwentem

wydziałów Architektury Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Rzymskiego. Opublikował dziesiątki artykułów

i felietonów na tematy architektoniczne, jako jeden z pierwszych (a w niektórych przypadkach jako pierwszy)

krytykując ostro wszystkie niedomogi tej dziedziny w Polsce (system osiedlowy, wielką płytę, estetykę,

normatywy, stosunki między trzema partnerami: inwestorem, projektantem i wykonawcą, itd.) oraz na

świecie

(zuniformizowanie architektury globu, wady drapaczy chmur itd.). Pisał te o wielkich architektach XX wieku,

Gaudim („Architektura” nr 3, 1973), Le Corbusierze („Kultura” 22 VIII 1976), Wrighcie („Kultura” 8 IV 1979)

czy Buckminster Fullerze („Architektura” nry: 4/5, 1970; 5/6 1973, „Perspektywy” 11 XII 1970). W

monograficznych artykułach prezentował najwybitniejsze realizacje naszego stulecia. W kilkuletnim cyklu

artykułów na łamach „Myśli Społecznej” analizował budownictwo sakralne lat powojennych (obszerne zbiorcze

opracowanie ukazało się w „Zeszytach Naukowych PAX-u” nr 3, 1974). Inne jego analizy i syntezy dotyczyły

architektury sportowej („Architektura” nr 5/6, 1972), architektury lotnisk („Architektura” nr 3, 1972), systemów

komunikacji miejskiej („Architektura” nry: 11, 1970; 2, 1973; 8/9, 1973) oraz projektów futurologicznych (liczne

publikacje w „Architekturze”, w tygodnikach ilustrowanych, zwłaszcza w „Perspektywach” 24 XII 1971, 20 XII

1974, 28 III 1975, 26 XII 1975, artykuł o japońskich metabolistach w „Kontynentach” nr 5, 1972, obszerna

synteza w „ yciu i Myśli” nr 2, 1970). Na uwagę zasługiwał „Rys dziejów architektury powojennej” (polskiej)

opublikowany w kilku kolejnych numerach „Stolicy” w listopadzie i grudniu 1981.

Publikacje w bran owym miesięczniku „Architektura”, którego redaktorem-współpracownikiem był Łysiak

przez kilka lat, przeznaczone były dla fachowców (urbanistów, architektów, studentów architektury) — dla

czytelnika spoza bran y architektonicznej byłyby one zbyt hermetyczne. Dlatego z bogatego dorobku

publicystycznego Łysiaka na tematy architektoniczne wybraliśmy trzy pozycje z tygodników: jedną poruszającą

Łysiak, Waldemar - Łysiak na łamach.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: